Alaska

Deelstaat Alaska
Vlag van Alaska Seël
Bynaam(e): The Last Frontier, The Great Land
Amptelike taal(e)	Geen
Gesproke taal(e)	Engels 89,7 %, inheemse tale 5,2 %, Spaans 2,9 %
Hoofstad	Juneau
Grootste stad	Anchorage
Area	1ste in die V.S.
- Totaal	1 530 693 km2
- Wydte	1 300 km
- Lengte	2 380 km
- Water	53 432 km2
- % water	13,77 %
- Breedtegraad	51°20'N tot 71°50'N
- Lengtegraad	130°W tot 172°E
Bevolking	47ste in die V.S.
- Totaal	736 081[1]
- Digtheid	0,46/km2 50ste in die V.S.
Hoogte
- Hoogste punt	Denali (Mount McKinley) 6 193,7 m
- Gemiddeld	580 m
- Laagste punt	Stille Oseaan seevlak
Toetrede tot die Unie	3 Januarie 1959 (49ste)
Goewerneur	Michael J. Dunleavy (R)
Luitenant-Goewerneur	Nancy Dahlstrom (R)
Wetgewer	Alaska Wetgewer
- Hoërhuis	Senaat
- Laerhuis	Huis van Verteenwoordigers
V.S. Senatore	Lisa Murkowski (R) Dan Sullivan (R)
Tydsone	UTC-10 /-9 / Somertyd UTC-9 /-8
Afkortings	AK US-ALK
Webblad	www.alaska.gov

Alaska (Engels: [əˈlæskə], luister (hulp·inligting); Russies: Аляска), amptelik die Deelstaat Alaska (State of Alaska), is 'n deelstaat van die Verenigde State aan die noordweskus van Noord-Amerika. Dit is die grootste deelstaat met 'n oppervlakte van 1 530 693 vierkante kilometer (wat gelykstaan aan byna 'n vyfde van die 49 ander deelstate se totale oppervlakte) – en die grootste skiereiland in die Westelike Halfrond. Alaska se hoofstad is Juneau en die grootste stedelike nedersetting is Anchorage. Die deelstaat word in die noorde deur die Arktiese Oseaan, in die ooste deur Kanada (provinsies: Yukon en Brits-Kolombië), in die suide deur die noordelike Stille Oseaan, en in die weste deur die Beringstraat begrens. Die bekendste byname, wat aan Alaska gegee is, is Die Laaste Landgrens (Engels: The Last Frontier) en Die Groot Land (The Great Land). Die naam Alaska is afgelei uit die Aleoetiese alaxsxaq ("die vasteland", of, volgens 'n meer presiese vertaling "die voorwerp waarop die see se handelinge gerig is").^[2]

Die eerste Europeërs het Alaska eers in 1741 begin verken toe Russiese ekspedisies hier voet aan wal gesit het – en die eerste Europese naam aan die land gegee het: Bolsjaja Zemlja of "die Groot Land" – 'n Russiese benaming wat voortleef in die Engelse bynaam The Great Land. Al het Rusland vervolgens aanspraak gemaak op die mees noordelike deel van die Noord-Amerikaanse vasteland, was Alaska onder Russiese bewind nouliks meer as 'n buitepos vir klein groepe jagters en handelaars.

Ná die Krimoorlog (1853–1856) was Rusland se staatskas leeg, terwyl ook die Russiese leër se slaankrag en vegvermoë in twyfel getrek moes word. Die Russiese kolonies in Noord-Amerika is as onverdedigbaar beskou, gegewe die aktiwiteite van ander groot koloniale moondhede soos die Verenigde Koninkryk en die Verenigde State wat as mededingers in die gebied opgetree het. So was dit 'n maklike besluit vir die Russiese tsaar en sy raadgewers om die gebied op 30 Maart 1867 vir $7,2 miljoen (ongeveer twee sent per akker) aan die Verenigde State te verkoop. Na die transaksie, wat deur die Staatsekretaris William H. Seward gehanteer is, is deur Amerikaanse media as Seward's Folly verwys aangesien die ekonomiese waarde van die gebied destyds bevraagteken is.

Eers toe twee goudstormlope – in Juneau in 1880 en die Kanadese Yukon-gebied in 1897 – duisende delwers na Alaska laat stroom het, het die Amerikaanse publiek sy aandag op die noordelike besitting begin vestig. Die waarde van Alaska se jaarlikse goudontginning het van $800 000 in 1890 tot $9 miljoen in 1904 gestyg.^[3] Die administratiewe insluiting by die Unie was 'n langdurige proses. Vanaf 1906 is Alaska deur 'n verteenwoordiger sonder stemreg in die Amerikaanse Kongres verteenwoordig. Ses jaar later het die Kongres met die Wet oor die Alaskagebied (Alaska Territory) die eerste territoriale wetgewende vergadering geskep wat uit 'n laerhuis en senaat bestaan het, met agt senatore en sestien verteenwoordigers (twee senatore en vier verteenwoordigers vir elkeen van die vier geregtelike distrikte waarin die gebied destyds onderverdeel is).^[4]

Maar eers in 1959 is die politieke aspirasies van sy bewoners vervul toe Alaska as 49ste deelstaat tot die Unie toegelaat is. Die Arktiese Sirkelroete tussen die Verenigde State en Asië was gedurende die Tweede Wêreldoorlog en die Koue Oorlog van groot strategiese belang. Die permanente stasionering van militêre personeel in Alaska het grootliks bygedra tot die deelstaat se vinnige bevolkingsgroei, terwyl sy ekonomie en infrastruktuur deur federale befondsing ontwikkel is. Die ekonomiese basis is verder verstewig met die ontsluiting van groot olie- en aardgasvelde.

Die naam "Alaska" (Russies: Аля́ска, Aljáska) het in gebruik gekom tydens die Russiese koloniale tydperk, toe met dié naam na die Alaskaskiereiland verwys is. Dit is ontleen aan 'n Aleoetiese idioom, alaxsxaq, wat beteken "die vasteland" of, meer spesifiek, "die voorwerp waarop die see se handelinge gerig is".^[5][6][7]

Toe die federale geograaf Henry Gannett (1846−1915), een van die stigterslede van die National Geographic Society, in 1904 as landmeter in Alaska werksaam was, het hy reeds die potensiaal van die gebied se uitgestrekte wildernisgebiede raakgesien wat tans die ruggraat van toerisme in die deelstaat vorm. Die beperkte padnetwerk bepaal nogtans die hoofroetes vir toeriste van wie die oorgrote meerderheid per bus, trein of motor besoeke aan ontwikkelde nasionale parke en ander bewaringsgebiede of nedersettings bring. Inheemses verwys na Alaska se afgeleë wildernisgebiede, wat nie deur paaie ontsluit word nie, as Alaskan Bush, en na hul bewoners as Alaskan Bush people.

Georganiseerde of privaat ekotoerisme neem besoekers na Alaska se ongerepte wildernis met 38 bergreekse, 100 000 gletsers (wat 4,5 persent van die deelstaat se oppervlakte of 29 000 vk myl bedek^[8]), 3 000 riviere en meer as drie miljoen mere waarvan die grootste, die Iliamna-meer in Suidwes-Alaska, 2 850 km² of 1 100 vierkante myl beslaan. Die deelstaat se wye spektrum van klimaatsones en ekostelsels strek van gematigde reënwoude tot droë Arktiese streke.

Net vyf van Alaska se vyftien nasionale parke, beskermde wildernisgebiede en natuurmonumente word deur paaie ontsluit. So kan die Nasionale Glacier Bay-park slegs per boot of vliegboot bereik word. Ook die mees noordelike van die deelstaat se nasionale parke, Gates of the Arctic National Park, is slegs toeganklik vir rugsaktoeriste, hondeslee- en vlotekskursies.

Die grenslyn tussen Alaska en Brits-Noord-Amerika (die latere Kanada) is oorspronklik in 1825 deur die twee koloniale moondhede Rusland en die Verenigde Koninkryk getrek. Nadat die Verenigde State Alaska in 1867 van Rusland gekoop het, was die historiese grensooreenkoms en die presiese grensverloop omstrede. Die Amerikaanse standpunt is in 1903 deur 'n internasionale tribunaal gesteun wat die huidige grensverloop bevestig en die grensgeskil sodoende besleg het.

Groot dele van Alaska word deur die staat of organisasies van die inheemse bevolkings bestuur. Meer as die helfte van die deelstaat se oppervlakte word deur die federale owerheid geadministreer. In teenstelling met ander deelstate mag hierdie grond vir bestaansboerdery, visvangs of jag gebruik word. Selfs nasionale parke val in hierdie kategorie.^[9] In nasionale parke, wat in hul amptelike naam die byvoegsel and Preserve voer, soos byvoorbeeld Denali National Park and Preserve, staan bepaalde gebiede oop vir visvangs en jag vir eie gebruik, of die beoefening van sport. Net dele van 'n park, wat deur borde as wilderness aangedui word, en waar gewoonlik ook die meeste besienswaardighede geleë is, geniet beskerming en mag nie deur jagters of vissers betree word nie.

Alaska ontvang in die lente en somer meer sonlig as enige ander Amerikaanse deelstaat en baie ander plekke op aarde.^[10] Sy ligging naby die Noordpool maak van die deelstaat gedurende die somermaande 'n land van die middernagson en van die poolnag gedurende die winter. In Utqiaġvik (tot 2006 bekend as Barrow), die mees noordelike nedersetting in die deelstaat, gaan die son twee-en- 'n-half maande lank, tussen 10 Mei en 2 Augustus, nie onder nie. In die donker poolnag tussen 18 November en 24 Januarie klim die son nie meer bo die horison nie en bly die nedersetting in permanente donkerheid gehul.

Die Land van die Middernagson word rofweg begrens deur die Arktiese Sirkel, op die 66ste breedtegraad, 33 minute noord. Hierdie verbeelde lyn markeer die laagste breedtegraad waar die son gedurende die Somerstilstand op 20 of 21 Junie 'n volle 24 uur lank bo die horison bly – en 'n volle 24 uur benede die horison op 21 of 22 Desember, die dag van die Wintersonstilstand.

Byna 'n derde van Alaska is noord van die Arktiese Sirkel geleë, alhoewel informeel dikwels na die hele deelstaat as 'n "land van die middernagson" verwys word. Enige plek in Alaska geniet lang dagligure in die somermaande – selfs in Ketchikan, die mees suidelike stedelike nedersetting, kry meer as 17 ure daglig op Juniedae.

Toe die eerste setlaars hulle in Alaska gevestig het, het plaaslike gemeenskappe grotendeels self besluit oor hul tydsones – dit was 12 uur middags op hul plek wanneer die son daar direk oorhoofs was. Gaandeweg het daar nogtans 'n behoefte ontstaan aan 'n geordende struktuur van tydsones. Vervolgens is die gebied op 18 November 1883 deur spoorwegmaatskappye in vier tydsones ingedeel wat by hul besondere behoeftes en roosters aangepas is – die Pasifiese of Stille Oseaantyd (in Suidoos-Alaska), die Yukon-tydsone (in die omgewing van Yakutat), die Alaska-tydsone (wat vanuit 'n gebied oos van Cold Bay tot die gebied net wes van Yakutat en noordwaarts tot Nome gestrek het), en die Bering-tydsone wat die Aleoetiese Eilande en die noordkus gedek het.

Ná die einde van die Tweede Wêreldoorlog het Alaska se hoofstad Juneau besluit om van die Stille Oseaantyd oor te skakel na die Alaska-standaardtyd – en was vervolgens in 'n ander tydsone geleë as sy omgewing. Stadsbewoners het in opstand gekom teen die besluit wat uiteindelik herroep is.

Vier verskillende tydsones in een deelstaat was nogtans nie net vir die sakegemeenskap hoogs onbevredigend nie, hulle het kommunikasie vir alle bewoners belemmer. Goewerneur Bill Sheffield (Demokratiese Party) het in sy verkiesingsveldtog in 1982 belowe om die grootste deel van Alaska in 'n gemeenskaplike tydsone te verenig. Die Alaskaanse regering het die federale regering in Washington, DC versoek om Alaska se tydsones te wysig, en ná openbare verhore het die destydse minister van vervoer, Elizabeth Hanford Dole, die versoek in die najaar van 1983 toegestaan.

Vandag gebruik sowat 90 persent van die deelstaatbevolking die Alaska-standaardtyd wat een uur agter die weskus van die Verenigde State is. Bewoners in die res van Alaska – hoofsaaklik op die Aleoetiese en die Sint Lawrence-eilande – bevind hulself in die Hawais-Aleoetiese Standaardtydsone.^[11]

. Die sendingwerk van Russies-Ortodokse geestelikes het Christelike waardes in 'n gebied gevestig wat, net soos Siberië anderkant die Beringstraat, tradisioneel deur sjamanistiese oortuigings oorheers is. Russiese sendelinge het die Heilige Skrifte en himnes vertaal in inheemse tale soos gepraat deur Aleoete, Alutiiq, Tlingit en Yup’ik^[12]

Al het die Russiese Tsareryk die gebied oor 'n langer tydperk geadministreer en sy rykdomme ontgin, het Russiese setlaars hulle nie in groot getalle in Alaska gevestig nie. Die gebied is as ongeskik geag vir nedersetting deur Europeërs. Gedurende die hele tydperk onder Russiese bewind tussen 1741 en 1867 het die getal Russiese setlaars in Alaska nouliks die 500-kerf oorskry.^[13]

Russiese koloniste het die binneland van Alaska nouliks binnegedring, en nedersettings het net in kusgebiede ontstaan. Russiese koloniste was ook in bloedige konflikte met inheemse bevolkings gewikkel. Die verspreiding van die Christelike Russies-Ortodokse geloof is nogtans as instrumenteel beskou vir Rusland se koloniale ambisies. In 1860 is die getal inheemse Russies-Ortodokse Christene op sowat 12 000 beraam. Die Russies-Ortodokse kerkinfrastruktuur het uit 35 kapelle, nege kerkgeboue, 17 skole en drie weeshuise in 43 gemeentes bestaan. Die Russiese regering het Alaska aan die Verenigde State verkoop onder die voorwaarde dat die Russies-Ortodokse Kerk en sy gemeentes beskerming moet geniet. Tot en met 1917 het die Russies-Ortodokse Kerk sendelinge en fondse aan kerkgemeentes in Alaska beskikbaar gestel.^[14]

So is die belangrikste kulturele erfenis uit die Russiese tydperk die sakrale boukuns van Ortodokse kerke en betreklik groot gemeentes van Russies-Ortodokse gelowiges – nasate van inwoners wat deur Russiese sendelinge bekeer is. Russiese Ougelowiges vorm 'n uitsondering. Hulle het eers in die 20ste eeu na Alaska geïmmigreer. Die meeste lede van hierdie groep, wat op enkele duisend siele beraam word, het hulle op die Kenai-skiereiland en in die omgewing van Kodiak gevestig. So is daar klein nedersettings soos Nikolaevsk in die Kenai Peninsula Borough waar Russies die huistaal vir twee derdes van die bevolking van iets meer as 300 siele is. Ougelowige vroue word uitgeken aan hul lang klere, mans aan hul lang baarde. Besoekers kom soms in aanraking met Oulowiges – byvoorbeeld wanneer hulle inkopies doen in winkels of hulself besig hou met visvangs.

In 1773 het die Spaanse koloniale owerheid verkenners na Alaska gestuur om Russiese aktiwiteite in die gebied dop te hou, sy eie aanspraak op geweste in die noorde te bevestig en die Noordwestelike Deurvaart te vind. In 1795 het die Spanjaarde hulle uit die noorde onttrek nadat hulle 'n stukkie grond in Nootka Sound aan die Britte afgestaan het. So bly die Spaanse erfenis in Alaska beperk tot enkele plekname soos Valdez, Cordova, Revillaigedo en Malaspina.

Die meeste setlaars, wat hulle in die tydperk kort ná die Alaska Purchase in 1867 in die gebied gevestig het, was immigrante uit Duitsland (tans is 19 persent van inheemse blankes van Duitse afkoms) en Ierland (twaalf persent van die permanente bevolking het wortels op die Groen Eiland).

Klein groentetuine, wat deur Russiese pelshandelaars aangelê is, word as die beskeie begin van moderne landbou in Alaska beskou. In die tyd van die goudstormlope het inwoners en delwers begin belangstel in Alaska se landboukundige potensiaal, maar eers in 1935 is met kommersiële landbou-aktiwiteite in noemenswaardige omvang begin toe president Franklin D. Roosevelt as deel van sy New Deal-beleid tydens die Groot Depressie sowat 200 boeregesinne uit die Amerikaanse Middeweste in die Matanuska-vallei in suidelike Sentraal-Alaska hervestig het om in die gebied se voedselbehoeftes te kan voorsien. Alhoewel baie van hulle nul boerderybedrywighede later weer gestaak het weens die ongunstige klimaat en betreklik onvrugbare grond, is daar met die projek se probeer en fouteer-proses waardevolle ervaring opgedoen vir latere generasies van boere wat in Alaska beter sou vaar.

Klimaattoestande is nogtans nie die grootste uitdaging vir Alaskaanse boere nie. Hoë produksiekoste, 'n tekort aan maklik toeganklike landbougrond en mededinging uit die ander vastelandse deelstate, die Lower 48, is die belangrikste struikelblokke.^[15] Hulle is nogtans nie onoorkomelik nie. Aanpassing by die deelstaat se besondere omstandighede was die sleutel vir 'n groeiende suksesbedryf. Terwyl die getal boerderye in die Lower 48-deelstate tussen 2012 en 2017 met 'n gemiddeld van jaarliks 3,2 persent afgeneem het, toon die USDA (Amerikaanse Departement van Landbou) se 2017 Census of Agriculture^[16] (Landbousensus), wat in April 2019 gepubliseer is, dat die getal Alaskaanse boerdrye in dieselfde periode met dertig persent gegroei het.^[17]

Huidige landbou-aktiwiteite in Alaska, waarna ook as high latitude agriculture (landbou op hoë breedtegrade) verwys word, varieer volgens omvang van klein agtertuine tot groot plase met 'n oppervlakte van sowat 3 000 akker. Weeruiterstes en die betreklik kort groeiseisoen plaas beperkings op die bedryf, maar gewasse soos aartappels (soos die Yukon Gold-kultivar wat sy oorsprong in Kanada het), rabarber,^[18][19] kool, blomkool, brokkoli en worteltjies aard goed in Alaska se koeler landbougrond – en breek met hul gewig soms rekords nadat hulle aan die ononderbroke daglig van Alaskaanse somers blootgestel is. Plaaslike boere het wêreldrekords behaal vir 'n worteltjie van 19 pond, 'n rutabaga (koolraap) van 76 en 'n kool van 127 pond.^[20]

Die Alaskaanse somer met sy permanente sonlig gedurende die hoofgroeiseisoen laat groente en vrugte selfs beter smaak. Die koolhidrate, wat tydens fotosintese in gewasse opbou, word in Alaska in 'n groter omvang in suiker omgesit as in die suidelike 48 deelstate. Groente en vrugte word sodoende nie net groter nie, hulle smaak ook baie soeter. So kan Alaskaanse worteltjies agt keer soeter wees as worteltjies uit ander klimaatsones. Alaskaanse zucchini het opvallend helder kleure en is groter as kultivars wat in Kalifornië geoes word.

Die deelstaat se belangrikste boerderygebiede is die Matanuska-vallei noordoos van Anchorage (wat in 2004 sowat 62 van die totale landbouproduksie volgens waarde opgelewer het) en die Tanana-vallei wat vanaf Fairbanks tot Delta Junction strek (32 persent). Alhoewel tussen 15 en 18 miljoen akker van Alaska se totale oppervlakte teoreties beboubaar is, word tans slegs 900 000 akker (minder as 'n halfpersent) as deel van plase vir landboudoeleindes gebruik. Landerye met graangewasse het in 2004 sowat 31 000 akker beslaan, die res is as weiveld gebruik of nie bewerk nie.

Bees- en varkvleis, hooi, eiers en ander vars landbouprodukte word langs die sogenaamde Railbelt geproduseer, 'n gebied wat deur die Alaska Railroad (Alaska-spoorweg) ontsluit is en vanaf Seward noordwaarts tot Fairbanks strek. Tans word 95 persent van alle kos, wat in Alaskaanse winkels en supermarkte verkoop word, ingevoer. Hierdie persentasie sal moontlik verminder namate aardverwarming die groeiseisoen verleng en die verbouing van nuwe gewasse moontlik sal maak. Winters is in die vroeë 21ste eeu sowat ses grade warmer as gedurende die 1950's sodat vir die eerste keer appelbome en ander gewasse 'n kans op oorlewing het.^[21]

Tans is plaaslik verboude groente en vrugte byna uitsluitlik vir die Alaskaanse mark bestem. Die enigste gewas, wat in noemenswaardige omvang na ander dele van die VSA uitgevoer word, is pioenrose wat as blomversierings gewild is by huweliksplegtighede.

Openbare vervoer vir Alaska se kusgemeenskappe word verskaf deur die Alaska Marine Highway System (AMHS), 'n veerbootstelsel langs die suidelike kuslyn wat oor 'n afstand van 3 500 myl strek en 35 gemeenskappe bedien waarvan baie nie per pad toeganklik is nie – van Bellingham in die deelstaat Washington tot Unalaska/Dutch Harbor, 'n nedersetting op die Aleoete-eilande – in die uiterste suidweste van die deelstaat. AMHS se vloot is ontwerp om sowel passasiers asook voertuie en houers te vervoer. Die veerbootstelsel maak deel uit van die Amerikaanse snelweg- en grootpadstelsel, die National Highway System, en word deur die owerheid op dieselfde manier befonds soos snelweë.

Die veerbote word onderverdeel in groot hooflynskepe wat in talle hawens aandoen en groter gemeenskappe bedien op roetes wat oor duisende myle kan strek, met vaartye wat so lank soos 38 ure kan wees – soos op die veerbootroete tussen Bellingham en Ketchikan in Suidoos-Alaska, en kleiner veerbote (sogenaamde day boats) wat kleiner gemeenskappe met mekaar of met die hoofroetes verbind. Hulle word aangevul deur kleiner veerbote (shuttle ferries) wat heen-en-weer-dienste tussen gemeenskappe verskaf.^[22]

Daar is altesaam 32 veerbootterminale, waarvan dertig in Alaska, een in Kanada (in Prince Rupert, provinsie Brits-Columbië) en een in die deelstaat Washington. Die laasgenoemde terminaal in Bellingham speel 'n belangrike rol in motorvervoer tussen Alaska en die suidelike 48 deelstate van die VSA. Die roete tussen Alaska en Bellingham is nie onderhewig aan immigrasie-, doeane- of invoerregulasies nie.

• 
  Denali soos vanaf die noorde gesien, met Wonder Lake in die voorgrond.
• 
  Kaart van die grootte van Alaska in vergelyking met die ander Amerikaanse state op die vasteland van Noord-Amerika waarna Alaskaners as die Lower 48 verwys.
• 
  Die Trans-Alaska Pyplyn.
• 
  Olieproduksie, 1973–2009. Bron: US Energy Information Administration.

Wiki-webtuistes

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Alaska.

Amptelike webtuistes

• (en) Amptelike webtuiste

Ensiklopediese inligting

• (en) "Alaska". Encyclopædia Britannica. Besoek op 18 Julie 2024.

Toerisme

• (en) Toerisme-inligting oor Alaska op Wikivoyage
• (en) Travel Alaska

Geskiedenis

• (en) Alaska Historical Society

Russiese erfenis

• (en) Russia Beyond, 7 September 2020: Ninilchik language: How a rare Russian dialect remains in Alaska

Media

• (en) KUAC Fairbanks 1987 | YouTube: A Legacy of Faith: The Russian Orthodox Church in Alaska

	Verenigde State van Amerika
State Alabama • Alaska • Arizona • Arkansas • Colorado • Connecticut • Delaware • Florida • Georgia • Hawaii • Idaho • Illinois • Indiana • Iowa • Kalifornië • Kansas • Kentucky • Louisiana • Maine • Maryland • Massachusetts • Michigan • Minnesota • Mississippi • Missouri • Montana • Nebraska • Nevada • New Hampshire • New Jersey • Nieu-Meksiko • New York • Noord-Carolina • Noord-Dakota • Ohio • Oklahoma • Oregon • Pennsilvanië • Rhode Island • Suid-Carolina • Suid-Dakota • Tennessee • Texas • Utah • Vermont • Virginië • Washington • Wes-Virginië • Wisconsin • Wyoming Federale distrik Distrik Columbia (Washington, D.C.) Eilandgebiede Amerikaanse Maagde-eilande • Amerikaans-Samoa • Guam • Noordelike Mariana-eilande • Puerto Rico Klein afgeleë eilande Baker • Howland • Jarvis • Johnston • Kingman • Midway • Navassa • Palmyra • Wake Geassosieerde lande Gefedereerde State van Mikronesië • Marshalleilande • Palau