Encyclosphere.org ENCYCLOREADER
  supported by EncyclosphereKSF

Assassyne

From Wikipedia (Af) - Reading time: 8 min
Orde van Assassyne
Ruïnes van die Alamoet-kasteel.
Ruïnes van die Alamoet-kasteel.
Gestig 1090
Ondergang 1275
Soort Militêre orde
Doel Sluipmoorde, asimmetriese oorlogvoering, psigologiese oorlogvoering
Ligging Midde-Ooste
Leier se titel Imam
Leier se naam Hassan-i Sabbah
Affiliasies Nizari-Ismaili-staat

Die Orde van Assassyne, of bloot die Assassyne, is ’n algemene naam wat verwys na ’n Islamitiese sekte wat amptelik as die Nizari-Ismaili's bekend was. Gebaseer op geskrifte van Alamoet het hul grootmeester, Hassan-i Sabbah, sy dissipels Asāsīyūn (أساسيون, "mense wat getrou is aan die grondslag van die geloof") genoem, maar sommige mense het verkeerdelik geglo die naam is afgelei van die term hasjisj.[1][2][3]

Die Nizari-Ismaili's, wat dikwels beskryf is as ’n geheime orde wat gelei is deur ’n geheimsinnige "Ou man van die Berg", is in die laat 11de eeu gestig ná ’n skeuring in die Ismailisme – ’n tak van die Sjiisme.

Die Nizari's het ’n strategiese bedreiging ingehou vir die Soennitiese Seldjoekse owerheid deur die besitneming van verskeie bergforte dwarsoor Persië en later Sirië. Asimmetriese, sielkundige en sjirurgiese oorlogvoering was dikwels deel van die Assassyne se taktiek; hulle het hul vyande eerder tot oorgawe gedwing as om hulle dood te maak.[4]

Hoewel "Assassyn" gewoonlik na die hele sekte verwys, was net ’n groep kommandolede bekend as die fida'i in werklikheid in konflik betrokke. Omdat hulle nie hul eie leër gehad het nie, het die Nizari's op hierdie vegters staatgemaak vir spioenasie en sluipmoordaanvalle op belankrike vyande, en oor ’n kwessie van 300 jaar het hulle baie kaliefs, visiere en Kruistogleiers doodgemaak.[5] Die Kruistogvaarders het die Nizari's geken en gevrees.

Tydens die bewind van imam Rukn-ud-Din Khurshah het die Nizari-staat agteruitgegaan en dit is eindelik deur die invallende Mongole verslaan en vernietig. In Europese bronne, veral die werk van Marco Polo, is verwysings na die Assassyne gevind as opgeleide moordenaars wat verantwoordelik was vir die stelselmatige uitwissing van mense wat hulle teengestaan het. Die Engelse woord assassin, "huurmoordenaar", is van hul naam afgelei.

Oorsprong

[wysig | wysig bron]
’n Kunstenaarsvoorstelling van Hassan-i Sabbah.

Die oorsprong van die Assassyne kan teruggevoer word na net voor die Eerste Kruistog, omstreeks 1094, in Alamoet in die hedendaagse Noordwes-Iran tydens ’n opvolgingskrisis in die Fatimidiese Kalifaat.[6] Dit is moeilik om inligting oor die orde te kry, aangesien dit meestal voorkom in bronne wat deur hul vyande geskryf of op legendes geskoei is. Die meeste bronne wat die orde se binnewerkings beskryf, is vernietig met die Mongoolse besetting van Alamoet, die Assassyne se hoofkwartier, in 1256. Dit is egter moontlik om die kultus se oorsprong terug te voer na sy eerste grootmeester, Hassan-i Sabbah (1050's-1124).

Hy was ’n passievolle aanhanger van die Ismaili-geloofsoortuigings en geliefd onder ander Ismaili's in Egipte, Sirië en die grootste deel van die Midde-Ooste, en verskeie mense het sy volgelinge geword. Hy het sy roem en gewildheid gebruik om die Orde van die Assassyne te stig. Hoewel sy motiewe onbekend is, was dit na bewering vir sy eie politieke en persoonlike gewin en om wraak op sy vyande te neem. Vanweë die onrus in die Heilige Land weens die Kruistogte het Sabbah nie net om mag teen ander Moslems geveg nie, maar ook teen die invallende Christelike magte.[7]

Nadat hy die orde gestig het, het Sabbah ’n plek gesoek wat geskik sou wees as hoofkwartier. Sy keuse was die fort by Alamoet. Dié kasteel dateer van omstreeks 865 n.C.[3] Sabbah het die fort aangepas om in sy behoeftes te voorsien: nie net verdediging teen vyandelike magte nie, maar ook die indoktrinasie van sy volgelinge. Hy het sy invloed na nabygeleë dorpe en distrikte uitgebrei deur die plaaslike bevolkings te laat intimideer en politieke invloed te kry.

Sabbah sou nooit weer die kasteel verlaat nie. Hy het die grootste deel van sy tyd daar deurgebring met die skryf van godsdienstige werke en die opstel van leerstellings vir sy orde. Hy het ’n dodelike kultus van sluipmoordenaars volgens ’n hiërargiese struktuur ontwikkel. Onder Sabbah, die "grootmeester", was die "groter propagandiste", gevolg deur die gewone "propagandiste", die rafiqs ("metgeselle") en die lasiqs ("volgelinge"). Dit was die lasiqs wat opgelei is om van die mees gevreesde sluipmoordenaars, of fida'in ("selfopofferende agente") soos hulle genoem is, te word.[8]

Dit is onbekend hoe Sabbah sy fida'in se vurige lojaliteit gewen het. Een teorie, dalk die bekendste een maar ook die een wat die meeste kritiek kry, kom uit die verslae van Marco Polo tydens sy reise na die Ooste. Hy het ’n storie wat hy gehoor het, vertel van ’n man wat sy jong volgelinge met hasjisj bedwelm, hulle na ’n "paradys" gelei en beweer het net hy het die middele om hulle te laat terugkeer daarheen. As ’n mens Sabbah as óf ’n profeet óf ’n towenaar beskou, sou sy dissipleks geglo het net hy kan hulle in die "paradys" laat kom en daarom sou hulle toegewy aan hom gewees het en bereid om enige bevel uit te voer.[9] Dié storie word egter betwis omdat Sabbah in 1124 dood is en Sinan, wat algemeen as "die Ou Man van die Berge" bekend was, in 1192, terwyl Marco Polo eers omstreeks 1254 gebore is.[10]

Sabbah het begin om selfmoordaanvalle te reël, op van politici tot groot generaals. Die Assassyne het selde gewone mense aangeval en was hulle nie eintlik vyandiggesind nie.

Hoewel die fida'yin die laagste rang in Sabbah se orde was en net gebruik is as vervangbare pionne in die grootmeester se planne, is baie tyd en hulpbronne afgestaan om hulle op te lei. Die Assassyne was gewoonlik jonk en sterk met ’n groot stamina, wat nodig was om dié sluipmoorde uit te voer. Hulle moes egter ook geduldig, koud en berekend gewees het. Hulle was gewoonlik intelligent en belese, want hulle moes nie net kennis oor hul teikens gehad het nie, maar ook oor hul kultuur en moedertaal. Hulle is opgelei om hulle te vermom en in vyandelike terrein in te sluip om die moorde te pleeg, in plaas daarvan om hul teikens oop en bloot aan te val.[8]

Etimologie

[wysig | wysig bron]

Die woord asas in Arabies beteken "beginsel". Asasyun (meervoud, letterkundige Arabies) het beteken "mense van beginsel". Asasi (enkelvoud) en asasin (meervoud) is ’n letterlike variasie sowel as die gesproke vorm en meer algemeen. As gevolg van die verkeerde uitspraak van asasin kan geglo word die oorsprong van die woord is hashashin (hasjisj-rokers of -gebruikers).[2] Die eerste bekende gebruik van die woord hashishi kan teruggespoor word na 1122, toe die Fatimidiese kalief Al-Amir daarmee neerhalend na die Siriese Nizari's verwys het.[11] Figuurlik gebruik, beteken die woord "uitgeworpenes" of "gepeupel".[11] Dié term is deur anti-Ismaili-historici begin gebruik vir die Ismaili's van Sirië en Persië. Die gebruik is verder aangevuur deur militêre botsings tussen die Nizari's en die Kruisvaarders, wat dit oor Europa versprei het.

Middeleeuse Westerse skrywers oor die Ismaili's het bygedra tot die siening dat hulle ’n radikale sekte van sluipmoordenaars was. Teen die 14de eeu het Europese skrywers nog nie veel verder gevorder as die werke en verhale van die Kruisvaarders nie.[11] Die oorsprong van die woord het verlore gegaan en die term assassin het die betekenis van "professionele moordenaar" gekry.[11]

Volgens die Libanese skrywer Amin Maalouf het Hassan-i Sabbah sy dissipels Asāsīyūn (Arabies: أساسيون, "mense wat getrou is aan die grondslag van die geloof") genoem, soos blyk uit tekste van Alamoet. Hieruit het buitelandse reisigers verkeerdelik tot die gevolgtrekking gekom dat die term met hasjisj verband hou.[12]

Nog ’n skrywer, Edward Burman, dink dis onwaarskynlik dat die sober Hassan-i Sabbah persoonlik dwelms sou gebruik het. Daar is ook geen verwysings na hasjisj in verband met die Persiese Assassyne nie – in elk geval nie in die biblioteek van Alamoet nie.[1]

Sluipmoorde

[wysig | wysig bron]
’n Skilderye uit die 14de eeu van die geslaagde Aassassynse sluipmoord op die visier Nizam al-Mulk. Dit word dikwels as hul belangrikste sluipmoord beskou.

In die nastrewing van hul godsdienstige en politieke doelwitte het die Ismaili's verskeie militêre strategieë aangewend wat gewild was in die Middeleeue. Een daarvan was sluipmoorde, die selektiewe uitskakeling van prominente teenstanders. Die moorde is gewoonlik in die openbaar gepleeg, wat as bykomende afskrikmiddel vir ander moontlike vyande gedien het.[11] Die moorde is gepleeg deur die laagste rang van Ismaili-aanhangers, die fida'is.

Die eerste bekende moord in die poging om ’n Nizari-Ismaili-staat te stig, was dié op die Seldjoek-visier Nizam al-Mulk.[13] Die moordenaar was soos ’n Soefi aangetrek en sy identiteit is onbekend. Die moord het in die openbaar, in ’n Seldjoekse paleis, plaasgevind.

Alamoet word deur die Mongole beleër en oorgeneem.

Omdat die Assassyne hul moorde in die openbaar gepleeg het, het hulle ’n besondere reputasie gekry. Baie ander sluipmoorde is ook dikwels aan hulle toegeskryf, hoewel die Kruisvaarders en ander faksies ook persoonlike sluipmoordenaars gebruik het.[14]

Die Assassyne het dikwels ook sielkundige oorlogvoering toegepas; hulle het dikwels probeer om hul vyande te laat oorgee sonder die risiko van moord.[4] Een so ’n geval was die nuwe Seldjoekse sultan Sanjar. Toe hy ambassadeurs wegwys wat deur die Ismaili's gestuur is om oor vrede te onderhandel, het hy een oggend met ’n dolk in die grond langs hom wakker geword. ’n Ismaili-boodskapper het hom later besoek en gesê hy kon hom maklik doodgemaak het. Vir die volgende paar dekades was daar ’n skietstaking tussen die Nizari's en die Seldjoeke. Sanjar het belastingtoegewings aan die Assassyne gemaak, vir hulle regte en lisensies gegee en selfs toegelaat om tolgeld van reisigers te verhaal.[14]

Ondergang

[wysig | wysig bron]

Die Assassyne is deur die Mongole uitgewis. Hulle het waarskynlik sluipmoordenaars gestuur om Möngke Khan te vermoor. Die Mongoolse bevelvoerder Kitbuqa het in 1253 begin om verskeie Assassynse forte aan te val voor Hülegü se opmars in 1256. Die Mongole het Alamoet op 15 Desember 1256 omsingel. Die Assassyne het Alamoet teruggeneem en in 1275 vir ’n paar maande beset, maar eindelik is hulle finaal verslaan en hul politieke mag was verlore.

Die Siriese tak van die Assassyne is in 1273 deur die Mameluk-sultan Baibars oorgeneem. Die Mamelukke het steeds van die oorblywende Assassyne se dienste gebruik gemaak. In ruil daarvoor is hulle toegelaat om vir ’n ruk voort te bestaan.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 Burman, Edward (1987). The Assassins – Holy Killers of Islam. Wellingborough: Crucible. p.70.
  2. ↑ 2,0 2,1 Lewis, Bernard (1967), The Assassins: a Radical Sect of Islam, pp 30-31, Oxford University Press
  3. ↑ 3,0 3,1 Daftary, Farhad (20 September 2007). The Isma'ilis: Their History and Doctrines (in Engels). Cambridge University Press. ISBN 978-1-139-46578-6.
  4. ↑ 4,0 4,1 Lane-Poole, Stanley (1906). Saladin and the Fall of the Kingdom of Jerusalem. Heroes of the Nations. Londen: G.P. Putnam's Sons.{{cite book}}: CS1 maint: ref duplicates default (link)
  5. ↑ Acosta, Benjamin (2012). "Assassins". In Stanton, Andrea L.; Ramsamy, Edward (reds.). Cultural Sociology of the Middle East, Asia, and Africa: An Encyclopedia. Sage. p. 21. Besoek op 13 Oktober 2015.
  6. ↑ Eddé, Anne-Marie (2003). Vauchez, André (red.). Assassins. ISBN 978-0-227-67931-9. {{cite book}}: |work= ignored (hulp)
  7. ↑ Lockhart, Laurence (1930). Hasan-i-Sabbah and the Assassins. Londen: University of London.
  8. ↑ 8,0 8,1 Nowell, Charles E. (1947). "The Old Man of the Mountain". Speculum. 22 (4).
  9. ↑ Frampton, John (1929). The Most Noble and Famous Travels of Marco Polo.
  10. ↑ Italiani nel sistema solare di Michele T. Mazzucato
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 Daftary, Farhad (1998). A Short History of the Ismailis: Traditions of a Muslim Community. Edinburg, VK: Edinburgh University Press. ISBN 978-1-84511-717-7. Besoek op 15 September 2010.
  12. ↑ Maalouf, Amin (1998). Samarkand. New York: Interlink Publishing Group.
  13. ↑ Willey, Peter (2005). Eagle's Nest: Ismaili Castles in Iran and Syria. New York: I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-85043-464-6. Besoek op 15 September 2010.
  14. ↑ 14,0 14,1 Wasserman, James (2001). The Templars and the Assassins. Rochester, Vermont: Inner Traditions International. ISBN 978-1-59477-873-5. Besoek op 8 Julie 2012.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Licensed under CC BY-SA 3.0 | Source: https://af.wikipedia.org/wiki/Assassyne
9 views |
↧ Download this article as ZWI file
Encyclosphere.org EncycloReader is supported by the EncyclosphereKSF