Durban

Durban eThekwini/iTheku (zu)
Stad
'n Uitsig oor Durban se binnestad, soos gesien vanaf die Moses Mabhidastadion
Vlag Wapen
Durban  Durban se ligging in KwaZulu-Natal
Koördinate: 29°53′S 31°3′O / 29.883°S 31.050°O / -29.883; 31.050
Land	Suid-Afrika
Provinsie	KwaZulu-Natal
Munisipaliteit	eThekwini
Stigting	1880[1][2]
Regering
• Burgemeester	Mxolisi Kaunda (ANC)
Oppervlak
• Stad	225,91 km2 (87,22 vk. myl)
• Metro	2 297 km2 (887 vk. myl)
Hoogte	6 m (20 ft)
Bevolking  (2011)
• Skatting  (Junie 2021)	3 290 000
• Metro	3 442 361
• Metrodigtheid	1 502/km2 (3 890/vk. myl)
Demoniem(e)	Durbaniete
Rasverdeling (2011)
• Wit mense	15,3%
• Indiërs/Asiërs	24,0%
• Bruin mense	8,6%
• Swart mense	51,1%
• Ander	0,9%
Taal (2011)
• Engels	49,8%
• Zoeloe	33,1%
• Xhosa	5,9%
• Afrikaans	3,6%
• Ander	7,6%
Poskode (strate)	4001
Poskode (posbusse)	4000
Skakelkode	031
Webwerf	eThekwini-munisipaliteit

Durban (Engels: [ˈdœːbən]; Zoeloe: eThekwini, [ˈɛːʔtʰɛˌkwinĭ], afgelei van itheku, letterlik: "baai/lagoon"; vroeër Port Natal) is 'n hawestad in KwaZulu-Natal, Suid-Afrika, langs die Indiese Oseaan met tussen 3,4 en 3,8 miljoen inwoners uit 'n diverse groep kulture. Dit is 'n gewilde vakansiebestemming weens sy goeie weer en die warm Agulhasstroom. Suid-Afrika se besigste hawe, Durban-hawe, is by Durban wat een van die wêreld se diepste natuurlike hawens is. Durban beskik ook oor Suid-Afrika se derde besigste lughawe, die Koning Shaka Internasionale Lughawe, ná die O.R. Tambo Internasionale Lughawe in Johannesburg en die Kaapstad Internasionale Lughawe.

Die eThekwini Metropolitaanse Munisipaliteit is een van Suid-Afrika se agt metropolitaanse munisipaliteite en volgens die sensus van 2011 die derde grootste metropolitaanse munisipaliteit van Suid-Afrika ná die Stad Johannesburg Metropolitaanse Munisipaliteit en die Stad Kaapstad Metropolitaanse Munisipaliteit. Durban is een van Afrika se grootste stede aan die Indiese Oseaan en Suid-Afrika se tweede belangrikste nywerheidsentrum ná Johannesburg.

In 2000 het Durban saam met Umlazi en ander gebiede in die omgewing deel geword van die eThekwini Metropolitaanse Munisipaliteit met 'n geskatte bevolking van 3 442 361 in 2011. Sedert 2019 dien Mxolisi Kaunda van die African National Congress (ANC) as uitvoerende burgemeester van Durban.^[3][4]

Dit het die hoogste getal van dollarmiljoenêrs van enige Suid-Afrikaanse stad; die getal het tussen 2000 en 2014 met 200 persent gestyg.^[5] In Mei 2015 is Durban amptelik erken as een van die New7Wonders-stede, saam met Vigan, Doha, La Paz, Havana, Beiroet en Kuala Lumpur.^[6] Volgens 'n 2018-studie deur Mercer oor die lewenskwaliteit in 231 stede regoor die wêreld het Durban die 89ste plek verwerf, die tweede beste in Afrika net na Mauritius se Port Louis.^[7]

In 1824 is Durban gestig, toe die nedersetting aan die noordelike oewer van die baai by Farewell Square gestig is.^[8] Op 23 Junie 1835 het tydens 'n vergadering 35 Europese inwoners op Henry Francis Fynn se gebied besluit om 'n hoofstad te bou en dit "D'Urban" te noem na Benjamin D’Urban, die destydse goewerneur van die Kaapkolonie.^[9] Tot sowat 1870 is die naam gespel as D’Urban.^[10]

Die oorspronklike naam was Port Natal, afgelei van die Portugese naam Terra do Natal – "land van die geboorte (van Jesus Christus)" – só genoem omdat Vasco da Gama dié gebied op Kersdag 1497 bereik het.^[11]

Durban se stadsgebied strek langs die oostelike Suid-Afrikaanse kus tussen die Drakensberge in die ooste en die Indiese Oseaan in die weste. Die stad is amper op dieselfde breedtegraad as die hawestad Porto Alegre in die Suid-Brasiliaanse deelstaat Rio Grande do Sul geleë.

Die stad Durban beslaan 'n oppervlakte van 225,91 km², terwyl die metropolitaanse gebied van eThekwini 'n oppervlakte van 2 292 km² beslaan. Durban vorm die geografiese en politiese sentrum van die eThekwini Metropolitaanse Munisipaliteit. Die metro word deur die distriksmunisipaliteite iLembe in die noorde, uMgungundlovu in die weste en Ugu in die suide begrens en word deur vier rivierlope gekenmerk: net noord van Durban se Noordstrand mond die Umgenirivier in die Indiese Oseaan uit, die Umbilorivier vloei in die Durban-hawe, in die verre suide bereik die Lovurivier tussen Illovo Beach en Illovo die see en nog verder suid mond die Umkomaasrivier uit by Umkomaas.

Die eThekwini Metropolitaanse Munisipaliteit is in 2011 gevorm en sedert 2016 behoort die noordwestelike deel van die voormalige Vulamehlo Plaaslike Munisipaliteit tot die eThekwini Metro, terwyl die suidoostelike deel by uMdoni Plaaslike Munisipaliteit ingelyf is. Die gebied rondom Mapumulo behoort sedertdien tot eThekwini Metro.^[12]

Durban is bekend vir sy gematigde, sonnige winterklimaat. Die stad het 'n oorvloed plantegroei en 'n subtropiese klimaat met sonskyn vir ten minste 320 dae per jaar. Gedurende die wintermaande van Junie, Julie en Augustus bly temperature tussen 16 °C en 25 °C en in die somer kan temperature 32 °C bereik met relatief hoë humiditeit. Durban se klimaat word deur die ewenaarstroom van die Indiese Oseaan voortgebring, die Agulhasstroom, wat 'n bron van warm, helderblou water is wat suidwes deur die Mosambiekkanaal vloei. Seewatertemperature aan die kus vergelyk meer gunstig met dié van die Mediterreense gebied in die somer (gemiddeld 24 °C), maar in die winter val die kwik selde onder 19 °C — Durban is sodoende 10 °C warmer as die Mediterreense gebied in dieselfde seisoen.^[13]

Weergegewens vir Durban
Maand	Jan	Feb	Mar	Apr	Mei	Jun	Jul	Aug	Sep	Okt	Nov	Des	Jaar
Hoogste maksimum (°C)	36,2	33,9	34,8	36,0	33,8	35,7	33,8	35,9	36,9	40,0	33,5	35,9	40,0
Gemiddelde maksimum (°C)	26,1	26,5	25,4	23,0	20,3	18,1	17,5	17,8	19,2	21,3	23,5	24,9	22,0
Gemiddelde temperatuur (°C)	24,5	24,5	24,0	21,7	19,2	16,8	16,5	17,7	19,3	20,4	21,8	23,4	20,8
Gemiddelde minimum (°C)	21,1	21,1	20,2	17,4	13,8	10,6	10,5	12,5	15,3	16,8	18,3	20,0	16,5
Laagste minimum (°C)	14,0	13,3	11,6	8,6	4,9	3,5	2,6	2,6	4,5	8,3	10,3	11,8	2,6
Neerslag (mm)	134	113	120	73	59	28	39	62	73	98	108	101	1 009
Sonskynure (u/d)	5,9	6,3	6,5	6,9	7,2	7,5	7,4	7,0	5,8	5,5	5,5	6,1	6,5
Reëndae (d)	15,2	12,9	12,6	9,2	6,8	4,5	4,9	7,1	11,0	15,1	16,0	15,0	130,3
Humiditeit (%)	80	80	80	78	76	72	72	75	77	78	79	79	77,2
Bron: World Meteorological Organization[14] NOAA[15]

Die eerste spore van menslike aktiwiteit is rotstekeninge in die nabye Drakensberge en sowat 100 000 jaar oud. Hulle was vermoedelik jagter-versamelaars en is deur Bantoevolke wat ná die suide migreer het, verdryf. Andersins is min oor die tydperk voor die aankoms van Europese koloniste bekend. Die gebied is voor die aankoms van die Europeërs deur Nguni beheer wat later die Zoeloes sou word.

Durban se natuurlike hawe is deur die Zoeloes Thekwini ("Strandmeer") genoem. Op 24 Desember 1497 het 'n klein vloot van drie Portugese skepe onder bevel van Vasco da Gama die Natalse kus verken. Oornag het die skepe in die windskadu van 'n landpunt voor anker gelê – moontlik was dit die Bluff. Na aanleiding van die datum – die volgende dag was Kersdag of 25 Desember – het Da Gama die gebied Terra do Natal genoem. Of die Portugese hier voet aan wal gesit het om varswater in te skeep is onbekend. Dit is egter onwaarskynlik aangesien die historiese bronne vermeld dat hulle drie dae later by die monding van die Limpoporivier aan land gestap het.^[16]

Na die baai is later verwys as Port Natal. Die Portugese het nie verder belang gestel in die baai wat deur wortelboommoerasse en digte bosse omring was nie; ook was daar reeds 'n geskikte hawe in die gebied van die huidige Mosambiekse hoofstad Maputo. In die volgende drie eeue het skepe van seerowers, ivoor- of slawehandelaars soms in Port Natal voor anker gelê. Daarnaas het die gebied as toevlugsoord vir Europese skipbreukelinge gedien.

In die vroeë 19de eeu was die gebied ná die vestiging van 'n Britse Kolonie aan die Kaap weer in fokus. Kaptein James King en luitenant Francis George Farewell, albei eertydse offisiere van die Britse Vloot tydens die Napoleontiese Oorloë, was sakemanne met belange wat tot Delagoabaai gestrek het. As een van die vennote van The Farewell Trading Company wat opgerig is om in Natal handel met ivoor te dryf, het Farewell in Junie 1823 saam met James Saunders King aan die maatskappy se eerste handelsekspedisie na Natal deelgeneem en aan boord van die brik Salisbury na Natal vertrek. 'n Hewige seestorm het die bemanning genoodsaak om 'n beskermde ankerplek in die baai van Port Natal te vind. Die brik het uiteindelik by 'n eiland vasgemaak wat vervolgens sy naam sou dra. Die omliggende terrein is as die geskikte plek vir die vestiging van 'n permanente nedersetting geag.

In die volgende jaar het Farewell met 'n klein groep van dertig setlaars uit Kaapstad – onder wie twintig Afrikaners en tien Britte – en sy drie Khoikhoi-bediendes na Port Natal teruggekeer. Nog in dieselfde jaar is die toestemming van die Zoeloekoning Shaka verkry om 'n handelspos te vestig wat as tussenstasie vir skepe op pad na Indië en as basis vir Farewell se ivoorhandel met die Zoeloes sou dien. Lewensomstandighede in die vroeë nedersetting, wat aan die baai se noordoewer naby die huidige Farewellplein ontstaan het, was moeilik. Toe Farewell se vrou in 1826 in Port Natal aangekom het, is sy in 'n eenvoudige rietdakskuur sonder vensters gehuisves. Geneesmiddels en ander benodigdhede was skaars. In 1827 is 'n ekspedisie na die Portugese nedersetting en seehawe in Delagoabaai gestuur. Onder leiding van John Ross, 'n vyftienjarige Skot, en in die begeleiding van ervare Zoeloes het die ekspedisie sy taak binne die kort tyd van drie weke bewerkstellig – wat gelykstaan aan 'n gemiddeld van meer as dertig myl per dag.

Farewell is in 1829 deur Zoeloekrygers vermoor, maar die nedersetting, wat hy gevestig het, het geleidelik begin groei en is in 1835 ter ere van die destydse goewerneur van die Kaapkolonie, sir Benjamin D'Urban, genoem.^[17] In dieselfde jaar was daar dertig blanke manlike bewoners wat handel gedryf het met ivoor, seekoeitande, buffelvelle, vee en mielies.

Tydens die Groot Trek het Piet Retief Durban in 1837 bereik. In 1839 het die Voortrekkers die Natalia Republiek met die hoofstad in Pietermaritzburg, 80 km noordwes van Durban, gestig. Piet Retief en sy delegasie wou met die Zoeloekoning Dingaan oor grond onderhandel, maar die koning het hulle laat vermoor. Dingaan het sy halfbroer Shaka as koning opgevolg, maar was in teenstelling met hom egter vyandelik tenoor blankes gesind. Die moord op Piet Retief het tot spanning tussen Boere en Zoeloes gelei en in die Slag van Bloedrivier op 16 Desember 1838 geëindig, wat deur die Boeremagte gewen is. Aansluitend het die Boere die beheer oor Durban en die omliggende gebied oorgeneem.

Op 23 Mei 1842 het die Britte die Boere tydens die Beleg van Congella verslaan en die stad, destyds met 'n bevolking van sowat 1 200, oorgeneem. In 1843 het Natal 'n Britse kolonie geword en talle Britte het in Durban gevestig. Suikerrietplantasies is aangelê en suikerriet het die belangrikste uitvoer geword. Op 21 April 1854 word Durban as 'n dorp erken en kry sy eerste dorpsraad. Destyds het Durban 1204 blanke inwoners en op 15 Julie is die Natalkolonie as 'n aparte kolonie met sy hoofstad in Pietermaritzburg gestig.^[18]

Die Angel-Saksiese element in Natal se bevolking is versterk deur die sogenaamde Byrne-setlaars – enkele honderd immigrante uit Engeland, Skotland en Ierland – wat in die tydperk tussen 1849 en 1851 op altesaam twintig skepe vanuit Groot-Brittanje en Ierland vertrek het en hulle in Durban en elders in die kolonie gevestig het. Hul immigrasie is volgens 'n skema georganiseer wat deur Joseph Charles Byrne, 'n boorling van Dublin, vanuit sy kantoor in Pall Mall East, Londen, bestuur is. Byrne se Natal Emigration and Colonization Office het voornemende Britse emigrante gewerf wat bepaalde beroepe soos boer, wamaker of smid moes uitoefen en aan hulle twintig akkers grond in Natal teen 'n prys van 5 sjieling per akker belowe.

Byrne het 'n opmeter en ingenieur, John Swales Moreland, as sy agent in Natal aangestel. Maar met die aankoms van die setlaars het dit geblyk dat beskikbare landbougrond met 'n vrugbare laag bogrond en toegang tot voldoende water- en vuurhoutbronne – anders as wat verwag is – uiters skaars was. Verder was twintig akkers by verre nie voldoende vir lewensvatbare boerdery nie. Die setlaars het derhalwe elders grond teen bekostigbare pryse gekoop of hulle in een van die kolonie se jong nedersettings gevestig. Byrne se skema is in 1851 gestaak.^[19]

Die halfeeu tussen 1860 en die stigting van die Unie van Suid-Afrika in 1910 was 'n beslissende periode in Durban se geskiedenis waartydens die bevolking van sowat 8 000 tot 115 000 gegroei het (insluitend nedersettings in die omgewing). Groot dele van Durban is herbou en ontwikkel om in die behoeftes van 'n Victoriaanse handel- en hawestad te voorsien. Belangrike prestasies was die voorsiening van water en riolering ('n geleidelike proses wat vanaf 1860 tot die 1890's voortgeduur het), gas en elektrisiteit. Strate en paaie is opgemeet en van 'n permanente oppervlakte voorsien.^[24]

Vanaf die 1870's het grootskaalse suikerplantasies, wat langs die Natalse kus ontstaan het, bygedra tot Durban se ekonomiese welvaart, net soos die ontdekking van goud in Johannesburg in 1886 die uitbou van Durban se hawegeriewe aangedryf het. Die toevloei van Britse kapitaal en immigrante is weerspieël in Durban se Victoriaanse boukuns wat ook vandag steeds bydra tot die middestad se Europees-Britse karakter.

Nuwe residensiële buurte soos Berea het op hoër geleë terrein ontstaan waar 'n aangename seebries waai. Laer geleë terreine is gedreineer en van die see geskei, terwyl trems die stad vanaf 1902 van 'n vroeë openbare vervoernetwerk voorsien het. Die vestiging van 'n goudmynbedryf aan die Witwatersrand het bygedra tot Durban se ekonomiese vooruitgang as hawestad. In 1904 is die uitbou van Durbanbaai tot 'n veilige diepwaterhawe voltooi. Opvallend in vergelyking met ander stedelike nedersettings in Suid-Afrika was die ruimtelike nabyheid van swart woonbuurte. Hulle het binne loopafstand van die middestad in die noord- en suidweste ontstaan. Hulle is doelgerig beplan as huisvesting vir mans wat Durban se dokke, spoorweë en fabrieke van mannekrag voorsien het. Welvarende blanke huishoudings het op manlike bediendes gesteun. Vroue het aanvanklik net 'n klein persentasie van die stedelike swart bevolking verteenwoordig.

In 1860 is Suid-Afrika se eerste spoorlyn deur die Natal Railway Company in Durban tussen die hawe en die binnestad in diens gestel. Hierdie spoorlyn is in 1876 deur die Natal Government Railways (NGR) oorgeneem. Met die bou van die NGR se spoornetwerk vorder die ekonomie van Natal, veral die uitvoer van suiker. Met die ontdekking van diamante in Griekwaland-Wes in 1868 en veral met die ontdekking van goud op die Witwatersrand in 1886 is die spoornetwerk uitgebrei om die gebiede toegang te gee aan Durban-hawe. Met die voltooiing van die spoorlyn tot Germiston in 1895 is Durban met die Witwatersrand en ook met die res van die spoornetwerk in Suider-Afrika verbind.^[25]

Nadat die spoorlyn Noord-Natal in 1889 bereik het, was dit maklik om steenkool vanaf Dundee na Durban te vervoer en Durban-hawe word 'n belangrike brandstofaanvullingplek vir stoomskepe.^[26] Tot die opening van die Suezkanaal in 1869 was Durban die laaste Britse hawe in Afrika van Engeland onderweg na Brits-Indië en het dus as "laaste seehawe van die Britse Ryk" bekend gestaan.

Met die voltooiing van 'n spoorwegverbinding met Johannesburg as die grootste en welvarendste buitepos van Britse beskawing in Suider-Afrika het stoomtreine vanaf 1890 naas mineraalvrag nog iets waardevols na Durban geneem – die eerste Victoriaanse toeriste uit die Goudstad wat in die Natalse seeklimaat kom ontspan het.

Rondom 1850 het veral twee groepe Duitsers in Natal gevestig: die Bergtheil-Koloniste en die Hermannsburgse Sendelinge. Veral verskeie kerkgeboue en verskeie Duitse vanne in die hedendaagse gebied getuig daarvan.

Kort ná die Britse anneksasie van Natal is in die vroeë 1840's pogings aangewend om 'n plaaslike katoenbedryf te vestig en 'n eie onderneming opgerig om die doel te bereik, die Natal Cotton Company. Een van sy direkteurs, Jonas Bergtheil, het na Duitsland gereis om immigrante te werf wat bereid sou wees om katoen in die kolonie te verbou. Natal was vir voornemende Duitse immigrante 'n minder aantreklike bestemming, maar uiteindelik het Bergtheil die belangstelling gewek van 'n groep Duitsers in Bramsche, 'n nedersetting in die Osnabrücker Land-streek van die destydse Koninkryk Hannover (tans in die deelstaat Nedersakse geleë), wat bereid was om hulle hier te vestig.

Die Bergtheil-setlaars het in New Germany, 'n nedersetting net buite die destydse Port Natal, met katoen begin boer, maar pogings om die gewas kommersieel te verbou het misluk. Sommige van die Duitse immigrante het in plaas daarvan met groente begin boer waarvoor die groeiende hawestad 'n geskikte mark was. Die Natal Cotton Company is vervolgens ontbind, en baie van die Duitse koloniste het hulle verder landinwaarts in Pietermaritzburg en in die omgewing van New Hanover gevestig.

Die aanwesigheid van die Bergtheil-setlaars in Natal en die inset van hul pastoor, Sendeling Posselt van die Berlynse Sendinggenootskap, was die aanleiding vir die eerste groep van Duitse Hermannsburg-sendelinge se besluit om hulle in Natal te vestig nadat hulle toegang tot Ethiopië geweier is.^[27]

In die laat 19de eeu arriveer duisende Indiese landarbeiders in die besige stad se plantasies en hulle nakomelinge vorm vandag die belangrike Indiese element van die plaaslike bevolking. Tydens sy verblyf in Suid-Afrika tussen 1893 en 1915 werk die Indiese politikus Mahatma Gandhi vir 'n lang tydperk as 'n advokaat in Durban. Hier het hy die Natalse Indiër Kongres (NIK) gestig, wat later met die ANC sou saamsmelt. In 1915 het Gandhi na Indië teruggekeer en by die Indian National Congress (INC) aangesluit.

Van 12 Oktober tot 5 November 1908 vind die eerste byeenkoms van die Nasionale Konvensie onder die leierskap van Lord Henry de Villiers in Durban plaas. Die doel van hierdie konvensie is om 'n ooreenkoms van óf 'n unie óf 'n federasie van vier Britse kolonies te maak. Die tweede byeenkoms vind in Kaapstad plaas en op 31 Mei 1910 is die Unie van Suid-Afrika gestig.^[29]

In 1935 kry Durban stadstatus.^[18] Die stadsgrense is al drie jaar vroeër nuut getrek toe 'n aantal voorstede by Durban ingesluit is.

Met die implementering van die Apartheidwette in Suid-Afrika in 1950 het ook Durban se nie-Blankes gedwonge verskuiwings uit die middestad in die gesig gestaar en hulle is veral na voorstede soos Umlazi verplaas. Ontspanningsgeriewe soos strande is eweneens deur diskriminerende wetgewing geraak. Vir swart bewoners was daar op tye nouliks plek om 'n handdoek op die strand neer te sit – slegs 650 m se strand was toeganklik vir hulle, ongeag die feit dat 46 persent van die stedelike bevolking in die laat 1980's swart was. Die blanke bevolking, wie se aandeel sowat 22 persent beloop het, het eksklusiewe toegang gehad tot meer as twee kilometer van die beste sandstrande.^[30]

Met die einde van apartheid na die eerste vrye verkiesings in 1994 is nie-Blankes weer toegelaat om in die binnestad te vestig. Hulle vorm sedertdien die grootste bevolkingsgroep met Zoeloe as belangrikste huistaal, terwyl die blanke bevolking as gevolg van uitmigrasie na die snel groeiende voorstede en emigrasie na oorsese bestemmings merkbaar afgeneem het. Met die demokratiese ontwikkeling in Suid-Afrika het grootskaalse sosio-demografiese ontwikkelinge gepaard gegaan. Die eThekwini Metropolitaanse Munisipaliteit is in 1994 gestig en Sipho Ngwenya het die eerste swart burgemeester geword. Soos in die Johannesburgse voorstad Sandton het besighede hul kantore na die Durbanse voorstad en nuwe sakedistrik Umhlanga verskuif.

Durban het ook al verskeie kere as spilpunt van internasionale organisasies opgetree, waarvan Suid-Afrika 'n lidland is en Suid-Afrikaanse presidente hul eweknieë vir vergaderings genooi het. Vanaf 2 tot 3 September 1998 het Durban as gasheerstad vir die Beweging van Onverbonde Lande se 12de vergadering onder leierskap van Nelson Mandela gedien. Tussen 12 en 14 November 1999 is hier die Britse Statebond se 16de Staatshoofdevergadering deur Thabo Mbeki aangebied. Op 9 Julie 2002 is die Afrika-unie in Durban gestig met Thabo Mbeki as eerste president. Vanaf 28 November tot 9 Desember 2011 het hier die 17de Verenigde Nasies se Klimaatberaad plaasgevind.^[31] Tussen 26 en 27 Maart 2013 was Durban die gasheerstad vir die vyfde BRICS-spitsberaad onder leierskap van Jacob Zuma.

Durban is oor Paasfees 2019 deur swaar oorstromings geraak, met 70 sterftes en sowat R650 000 000 se skade tot gevolg.^[32][33]

Durban het 'n ryk kultuur met 'n gemengde inheemse Suid-Afrikaanse en Indiese invloed. Die stad staan bekend vir sy Indiese kookkuns met al die speserye gemeng met tradisionele Zoeloe-kookkuns. 'n Bekende voorbeeld vir Indiese kookkuns in Durban is Bunny chow, 'n eg Suid-Afrikaanse wegneemete.

Aangesien Durban hoofsaaklik 'n Engelssprekende streek is, is daar talle wit rockgroepe wat invloed vanuit die Verenigde State en Europa trek, nes vele ander groepe in die res van die land. Urban Creep was baanbrekers in die invoer van die sogenaamde "Durban-gevoel" in hul musiek.^[34] In die afgelope jare het rockgroepe hul musiek professioneel begin produseer, wat tot die voortbrag van vele ateljeevervaardigde gehaltealbums gelei het.^[34]

Gedurende die tydperk tussen die twee wêreldoorloë het argitekte in Durban hulle begin losmaak van die voorheen oorheersende tradisionele ontwerpe wat sterk deur Britse boumeesters beïnvloed is. Klassieke stylelemente is steeds ingespan, maar beter aangepas aan die Suid-Afrikaanse konteks en die warmer klimaat. Nuwe boumateriale het hulle verskyning in die Durbanse argitektuur gemaak – waaronder kleidakteëls, bakstene en kleivloerteëls. Dikwels is geboue van pleisterversierings en kolonnades volgens die klassieke styl voorsien.

'n Eie plaaslike styl, die Berea-styl, het in die Uniejare na vore gekom. In hierdie styl is invloede uit die Spaanse argitektuur, die Internasionale Styl en Art Deco-elemente met mekaar versmelt. Durban se vooruitstrewende Indiese gemeenskap het sy eie vormtaal gevind vir sakegeboue met gemengde gebruik. Belangrike stylelemente was kolonnades, booggalerye en klassieke suile.^[36]

Durban se benadering van die boustyle vir openbare geboue was tradisioneel behoudend. Die vroeë 1930's was nogtans 'n periode van vernuwing op baie terreine. In die Unie van Suid-Afrika se buitelandse beleid het die kwessie van dominiumstatus sentraal gestaan. Die eerste minister Barry Hertzog het tydens Britse Rykskonferensies daarop gedring dat Suid-Afrika se onafhanklikheid binne die Britse Gemenebes, wat met die Statuut van Westminster in 1931 verkry is, verder gedefinieer moes word. Durbaniete het begin om hul lojaliteit aan die Verenigde Koninkryk as moederland en die Suid-Afrikaanse regering, waarin Afrikaners as die groter van die twee blanke volksgroepe 'n oorheersende rol begin speel het, teen mekaar op te weeg. Die oplossing was om 'n eie identiteit te vind wat die stad se maritieme agtergrond sou weerspieël.

In terme van argitektuur is die nuwe tydsgees van 'n eie nasionale en tegelykertyd Durbanse identiteit vertolk deur die nuwe Art Deco-styl. Talle veelverdiepinggeboue, veral woonstelblokke, is in dié styl ontwerp. Durban se Moslem-handelaars het die Art Deco-geboue, wat hulle in Prins Edwardstraat laat oprig het, aangepas met stylelemente wat hul godsdienstige oortuigings weerspieël het. Die meeste ontwerpe vir Durbanse Art Deco-geboue is egter regstreeks aan Amerikaanse voorbeelde uit dié tyd ontleen en toon min inheemse variasies.

Die kusligging en die natuurlike hawe gee Durban 'n voordeel bo ander metropolitaanse gebiede in Suid-Afrika. Durban is die belangrikste nedersetting in die eThekwini Metropolitaanse Munisipaliteit, die ekonomiese spilpunt van KwaZulu-Natal. Handel en nywerhede het bygedra tot Durban se ontwikkeling. Die stad het tot die tweede belangrikste ekonomiese spilpunt van Suid-Afrika na Gauteng gegroei. Durban se ekonomie behels veral nywerhede, handel, logistiek, finansiële en regeringsinstellings asook toerisme. Naas die produserende bedryf is in die omgewing van Durban veral landbou met vee soos skape en beeste belangrik. Die stad se lang strande, warm klimaat en tradisionele Zoeloe-Riksjas is veral by toeriste gewild.

In die jare ná die eerste demokratiese verkiesing in 1994 het groot getalle swartes hulle in die stadsgebied kom vestig – 'n proses wat net soos in Johannesburg met stedelike verval van die tradisionele sakesentrum gepaard gegaan het. Talle besighede het begin om hul kantore na die Durbanse voorstad Umhlanga te verskuif wat intussen net soos Sandton in Noord-Johannesburg as Durban se nuwe sakekern dien.^[37] Umhlanga huisves die Koning Shaka Internasionale Lughawe wat in 2010 geopen is.

Volgens die laaste sensus van 2011 het Durban 'n werkloosheidsyfer van 30,2% gehad, 'n daling teenoor die 43% van 2001. Sowat 60% van die bevolking is van drinkwater uit krane voorsien, 9% meer as in 2001. Amper 90% van die bevolking het toegang tot elektrisiteit gehad, 'n styging van 10% sedert 2001.^[38]

Die stad beskik oor 'n internasionale lughawe, Koning Shaka Internasionale Lughawe, terwyl daar ook spoorverbindings met Gauteng is. Die stad is ook verbind met Port Elizabeth en die Noordkus met die N2-nasionale pad, terwyl die N3-nasionale pad hier begin en in Johannesburg eindig. Die twee nasionale paaie kruis mekaar by die "EB Cloete-wisselaar" in Westville. Die N2 tussen Durban en Kaapstad is sowat 1 600 km lank, Pretoria is sowat 620 km noordwes en Johannesburg sowat 570 km.

Die hoofartikels vir hierdie afdeling is: Koning Shaka Internasionale Lughawe, Durban Internasionale Lughawe en Virginia Lughawe.

Die Koning Shaka Internasionale Lughawe bedien Durban en is in die voorstad La Mercy geleë, sowat 35 km noord van die binnestad. Dié lughawe is op 1 Mei 2010, net voor die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010, geopen en het die Durban Internasionale Lughawe net suid van die binnestad vervang. Dit maak deel uit van die "Goue Driehoek" van Suid-Afrika, saam met die Kaapstad Internasionale Lughawe en die O.R. Tambo Internasionale Lughawe in Johannesburg. Dit is die negende besigste lughawe in Afrika en die derde besigste in Suid-Afrika, volgens data in 2016.^[39]

Die Koning Shaka Internasionale Lughawe het sy operasies met verbindings na Singapoer, Moembaai, Kigali, Luanda, Lilongwe en Nairobi begin. Die lughawe bied gereëlde vlugte na agt plaaslike bestemmings en gereelde geskeduleerde dienste na Doebai, Istanboel, Doha, Mauritius, Lusaka, Windhoek, Gaborone en Maputo. Vanaf 29 Oktober 2018 bied British Airways regstreekse vlugte na die Lughawe Londen-Heathrow aan.^[40]

In die noorde van Durban is die Virginia Lughawe langs die kus geleë. Die Lugmagbasis Durban van die Suid-Afrikaanse Lugmag is suid van die stad geleë. Dit het oorspronklik deel uitgemaak van Durban se ou Internasionale Lughawe.

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Durban-hawe.

Die Durban-hawe is die grootste en besigste hawe in Afrika en is aan groot internasionale skeepsroetes geleë.^[41] Durban is een van min natuurlike hawens tussen die tradisionele mededingers van Maputo en Port Elizabeth. Dit is Suid-Afrika se grootste houerhawe en huisves die vierde grootste houerterminaal in die Suidelike Halfrond. Durban se seehawe bedien Suid-Afrika tot by Gauteng asook Lesotho. Sedert die einde van die Mosambiekse Burgeroorlog het veral Maputo se hawe 'n sterk mededinger vir Durban s'n geword.

Die Durban-hawe huisves ook die Vlootbasis Durban van die Suid-Afrikaanse Vloot. In 2007 het adjunkadmiraal Refiloe Mudimu die verskuiwing van die vlootbasis aangekondig, reeds in 1994 is met die vermindering van gewapende magte begin. In 2013 is hierdie militêre installasies egter heropen, nadat Suid-Afrika sy deelname by die bestryding van seerowery langs die Mosambiekse kus aangekondig het. Dit is reeds in 2012 deur die destydse Minister van Verdediging en Militêre Veterane, Lindiwe Sisulu, aangekondig.

Terwyl Europese rederye steeds meer belangstelling toon om van Kaapstad een van die bestemmings op die seeroetes van hul plesierbote te maak, doen passasierskepe met Europese en Suid-Afrikaanse toeriste ook elke jaar in Durban se hawe aan, insluitende sommige van die wêreld se grootstes, soos die RMS Queen Mary 2.^[42]

Durban se Goue Myl – met 'n reeks sandstrande – strek oor 'n afstand van ses kilometer vanaf die Umgenirivier in die noorde tot Durban-punt (Durban Point) en Suidstrand (South Beach) in die suide. Net oos van die middestad het veral in die 1970's toringblokke met hotelle en toeristewoonstelle ontstaan vir blanke Suid-Afrikaanse besoekers wie se belangstelling in die algemeen tot die strandlewe beperk was. Die oopstelling van Durban se strande in 1989 aan alle etniese groepe het behoudende blanke Suid-Afrikaners na ander bestemmings soos Kaapstad laat uitwyk, terwyl die Goue Myl-strand en -promenade oorlaai was met besoekers. Hoë misdaadvlakke het aan die promenade die bynaam Mugger's Mile besorg, maar tydens die aanloop tot die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010 is pogings aangewend om die promenade veiliger en voetgangervriendelik te maak.

'n Meer onlangse projek, die Durban Point Waterfront Development, is 'n gesamentlike onderneming van die eThekwini-munisipaliteit en ROC Point (Pty) Ltd (waarvan die meerderheid aandele in besit van die Maleisiese onderneming UEM Sunrise Berhad is). Dit behels die opgradering van Durban se strandpromenade en die oprigting van moderne glas-en-staal-wolkekrabbers naby Durban Point.^[43]

Durban is 'n etnies gemengde stad met kulturele rykdom van gemengde godsdienste en tradisies. Zoeloes vorm die grootste etniese groep. Durban huisves 'n groot aantal Anglo-Afrikane en die meeste Indiërs in 'n enkele stad buite Indië. Indiërs het 'n groot invloed op die Durbanse kookkuns, kultuur en godsdiens.^[44]

Volgens die sensus van 2011 het Durban 'n bevolking van 595 061, van wie 15,3 persent blankes, 51,1 persent swartes, 8,6 persent bruines en 24 persent Asiërs was. Die inwoners van Durban word Durbaniete genoem.^[45]

Engels is die belangrikste huistaal in die stad wat deur 49,8 persent van sy bewoners gebesig word. Die ander groot huistaal is Zoeloe (33,1 persent). Afrikaans word deur 3,6% van die bevolking gebesig.

Soos orals in Suid-Afrika bevat Durban townships van die apartheidsera. Umlazi is die vierde grootste in Suid-Afrika (na Soweto, Tembisa en Katlehong) en die grootste in KwaZulu-Natal.^[46]

Jaar	Totaal	Bruines	Swartes	Blankes	Asiërs	Nie gespesifiseer
2001[47]	536 644	55 036	197 907	136 956	146 745	—
2011[48]	595 061	51 130	304 188	91 212	143 000	5 531

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Islam in Suid-Afrika.

Die eerste Moslems het Durban met die koms van Indiese kontrakarbeiders uit Brits-Indië tussen 1860 en 1868 bereik. Die Juma Masjid-moskee, in 1881 begin en in 1930 voltooi, is die eerste moskee in Durban en die grootste moskee in die Suidelike Halfrond. In 1911 is 152 641 Indiërs na Natal gebring.^[49] Vandag is sowat 3,2% van dié stad se bevolking Moslems.

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Jode in Suid-Afrika.

Hoewel Durban se Joodse bevolking altyd betreklik klein was vergeleke met dié van Johannesburg en Kaapstad, het hulle deurgaans ’n belangrike rol in die stadslewe gespeel. Een van die stigters van Port Natal was Nathaniel Isaacs, wat hierheen gekom het as jong man in 1825. Belangrike bydraes tot die hawe se vroeë ontwikkeling is gelewer deur Jonas Bergtheil en Daniel de Pass. Natal se eerste berit melih, vir die seun van die Durbaniet D.M. Kisch, is in 1876 uitgevoer deur eerw. S. Rapaport, wat vanaf Port Elizabeth af gekom het vir die seremonie. ’n Joodse begraafplaas is in 1880 aangelê. Drie jaar later is die gemeente gestig en in 1884 is ’n gebou wat eens ’n Metodistekapel was in ’n sinagoge omskep, met Bernard Lipinski (oorlede in 1907) as die eerste president.

Wat munisipale regering betref, is uitsonderlike diens gelewer deur Felix. C. Hollander (1876–1955), wat Durban se burgemeester was van 1910–’13, lid van die Natalse provinsiale uitvoerende komitee (1914–’23 en 1926–’39), senator van 1939–’48 en hoof van die plaaslike Joodse gemeenskap. Charles Phineas Robinson (oorlede 1938) was lid van die Natalse wetgewer en later van die Unieparlement. Sy seun Albert was ook ’n parlementslid en was later hoëkommissaris in Londen van die Sentraal-Afrikaanse Federasie. Nog vooraanstaande Joodse Durbaniete was Philip Wartski (1853–1948) en Solomon Moshal (1894–1986).

Durban is minder beïnvloed deur immigrasie uit Oos-Europa as ander Suid-Afrikaanse gemeenskappe, maar terselfdertyd het die plaaslike Jode ’n aktiewe gemeenskapslewe gehandhaaf. Daar was in 2004 drie Ortodokse en een Hervormde sinagoge, asook die gebruiklike gemeenskaps- en welsynsorganisasies. Die afname in die Joodse bevolking het in 1997 tot die sluiting van die stad se Joodse skool, Carmel College, gelei. In sy plek is die Akiva College in Umhlanga geopen wat onderrig bied aan leerders van gr. 1 tot gr. 12.^[50]

Durban se Joodse Klub, die enigste instelling van sy soort in Suid-Afrika, het ’n belangrike rol gespeel in die gemeenskap se ontwikkeling. Die Raad vir KwaZulu-Natal se Jodedom is ’n koördinerende liggaam wat ook optree as provinsiale kantoor van die Suid-Afrikaanse Joodse Raad van Afgevaardigdes. Sionistiese aktiwiteite staan onder leiding van die KwaZulu-Natalse Sionistiese Raad. In 2004 het Durban se Joodse afstammelinge sowat 2 750 getel.^[51]

Durban huisves die Universiteit van KwaZulu-Natal (UKZN), wat in 2004 uit die samesmelting van KwaZulu-Natal se twee grootste onderwysinstellings, die Universiteit van Natal en die Universiteit van Durban-Westville ontstaan het. Veral die Universiteit van Durban-Westville was 'n belangrike sentrum van die anti-apartheidsbeweging. Daarbenewens huisves Durban ook 'n kampus van die Universiteit van Suid-Afrika. Ander instellings sluit in die Durban Universiteit van Tegnologie en die Mangosuthu Universiteit van Tegnologie.

Vanaf 1921 gebruik die Natal University College (NUC) die Natal Technical College se gebou om lesings in te gee. Die universiteitskollege wou hul eie kampus in Durban hê en TB Davis het £130 000 geskenk te ere van sy seun Howard wat in 1915 by die Slag van die Somme tydens die Eerste Wêreldoorlog gesneuwel het. Die eerste gebou op die nuwe 20 ha kampus kry die naam "Howard College". In 1949 word NUC 'n onafhanklike universiteit met 'n kampus in Pietermaritzburg en die Howard College-kampus in Durban. In 1951 stig die universiteit sy mediese skool in Umbiloweg. Volgens die Uitgebreide Universiteitswet van 1959 mag net blanke studente die universiteit bywoon behalwe vir die mediese skool waar ook nie-blanke studente mag inskryf.^[52]

Die voorstad Westville huisves die Deutsche Schule Durban wat in 1971 gestig is en privaat befonds word. Naas Duits word ook onderrig in Afrikaans, Engels en Zoeloe aangebied, maar eers vanaf verskeie grade.

Twee van Durban se sokkerspanne ding in die Premier Sokkerliga mee: AmaZulu FC en Golden Arrows. Die AmaZulu FC speel hul tuiswedstryde oorwegend in die Moses Mabhidastadion, terwyl die tuiswedstryde van die Golden Arrows in die Chatsworth Stadion of die Koning Zwelithini Stadion beslis word. Maar ook in die National First Division beskik Durban oor twee sokkerspanne: Real Kings FC en Royal Eagles FC met hul tuistes die Koning Zwelithini Stadion en die Sugar Ray Xulu-stadion, onderskeidelik.

Durban se Natalse Haaie ding jaarliks in die Suid-Afrikaanse Curriebeker mee en hul tuiswedstryde word in die Kings Park-stadion aangebied. Die Sharks verteenwoordig Natal tydens die jaarlikse Superrugbyklubkampioenskap met hul tuiste Kings Park-stadion. Die Dolfyne was KwaZulu-Natal se krieketspan tydens die Sunfoilreeks en die Curriebeker in krieket met die Kingsmead-stadion as hul tuiste. Ná afloop van die 2020/21-seisoen is die span tydens 'n hervorming van Suid-Afrikaanse krieket ontbind.^[53]

Durban bied jaarliks verskeie uithouvermoë-wedstryde soos die Comrades-maraton (tussen Pietermaritzburg en Durban) en die Dusi-kanowedvaart (op die Msunduzi-rivier tussen Pietermaritzburg en Durban) aan. Suid-Afrika se voorste ruitersportwedren, die Durban Julie Handicap by die Greyville-renbaan, word jaarliks op die eerste Saterdag van Juliemaand gehuisves en is die grootste van sy soort in Afrika.

Durban was een van die gasheerstede vir die Rugbywêreldbeker 1995 en vyf rugbywedstryde is in die Kings Park-stadion gehou, waarvan drie groepwedstryde, een kwarteindstryd en een halfeindstryd. Vervolgens is in dié stadion tydens die Afrikanasiesbeker 1996 vir drie groepwedstryde, een kwarteindstryd en een halfeindstryd beslis. Kingsmead-stadion is 'n toetskrieketstadion en huisves gereeld internasionale krieketwedstryde van die Proteas, Suid-Afrika se nasionale krieketspan. Byvoorbeeld is vyf wedstryde tydens die Krieketwêreldbeker 2003, waaronder twee groepwedstryde, een Super Ses-wedstryd en een halfeindstryd, asook nege wedstryde tydens die T20I-wêreldbeker 2007, waaronder een halfeindstryd, hier gehou. Die Moses Mabhidastadion is ter geleentheid van die die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010 opgerig en hier is ses groepwedstryde, een agtste eindstryd, een kwarteindstryd en een halfeindstryd aangebied. Dit is ook tydens die Afrikanasiesbeker 2013 vir vier groepwedstryde, een kwarteindstryd en een halfeindstryd ingespan.

In September 2015 is Durban as gasheerstad vir die XXIIste Statebondspele in 2022 aangewys,^[54] maar moes in Maart 2017 weens die gebreek aan finansiële middels die rol as gasheer van die hand wys.^[55] Aansluitend is Birmingham, Engeland, as nuwe gasheerstad aangewys.^[56]

• Die Durban Botaniese Tuin is die grootste botaniese tuin in Afrika en is in 1849 gestig. Dit het tydens die Britse bewind vir die bestudering van eksotiese plante gedien, dus is hier verskeie plante van regoor die wêreld versamel.^[57]
• Die Juma Masjid-moskee is die eerste moskee wat in Durban opgerig is en die grootste moskee in die Suidelike Halfrond.
• Die Old Fort is in 1842 deur kaptein Thomas Smith opgerig as beskerming vir die Britse hawe.
• Pearl Dawn is die vierde hoogste gebou in Suid-Afrika en is in 2008 gebou.
• Voor Durban se stadsaal staan 'n Jan Smuts-standbeeld wat Jan Christian Smuts as staatsman en krygsman van wêreldformaat uitbeeld.
• Die King's House dien as ampswoning van die president en adjunkpresident van Suid-Afrika tydens hul besoeke aan KwaZulu-Natal.
• Die Alayam Hindu Temple is die oudste en grootste Hindoeïstiese tempel in Suid-Afrika.
• Die Gateway-winkelsentrum is die grootste in Afrika.
• Die Mitchell Park-dieretuin is die enigste dieretuin in Durban.
• Die Durban South Africa Temple is een van twee tempels van die Kerk van Jesus Christus van die Heiliges van die Laaste Dae in Suid-Afrika. Die ander is in Johannesburg geleë.

• 
  uShaka Marine World
• 
  Inkosi Albert Luthuli Internasionale Konvensiesentrum
• 
  Suncoastkasino en Vermaakwêreld
• 
  Moses Mabhidastadion
• 
  Juma Masjid-moskee

• NG gemeente Durban

• (en) Mary Fitzpatrick u. a.: South Africa, Lesotho, Swaziland. Lonely Planet Publications, Victoria 2004, bl. 281–296, ISBN 1-74104-162-7.
• (en) Bill Freund: Insiders and Outsiders. Indian Working Class of Durban, 1910–90. Social History of Africa. James Currey Publishers, Portsmouth NH 1995, ISBN 0-85255-616-0.
• (en) Paul Maylam, Iain Edwards (Hrsg.): A People’s City. African Life in Twentieth-Century Durban. University of KwaZulu-Natal Press, Portsmouth NH 1996, ISBN 0-86980-916-4.
• Leverton, B.J.: The Story of the Fynn Papers. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 11, nr. 2, Desember 1961

Wikimedia Commons bevat media in verband met Durban.

Amptelike webwerwe

---

• (en) Amptelike webwerf

Ensiklopediese inligting

---

• (en) "Durban". Encyclopædia Britannica. Besoek op 23 Mei 2024.

Toerisme

---

• (en) Toerisme-inligting oor Durban op Wikivoyage
• (en) Durban Toerismekantoor
• (en) The Guardian: The alternative city guide to Durban

Media

---

• (en) National Geographic Documentary on Durban