Elaeis

Elaeis (van die Griekse woord vir "olie") is 'n genus van palms wat twee spesies bevat, wat oliepalms genoem word. Dit word in die kommersiële landbou gebruik vir die produksie van palmolie. Die Afrikaanse oliepalm Elaeis guineensis (die spesienaam, guineensis, verwys na die land van herkoms) is die belangrikste bron van palmolie. Dit is inheems aan die weste en suidweste van Afrika, en kom tussen Angola en Gambië voor. Die Amerikaanse oliepalm Elaeis oleifera (van die Latynse woord oleifer, wat "olieproduserend" beteken) is inheems aan tropiese Sentraal- en Suid-Amerika,^[1] en word plaaslik gebruik vir olieproduksie.

Volwasse palms is enkelstammig en kan meer as 20 m lank groei. Die blare is geveerd en bereik 'n lengte van 3-5 m. Die blomme word in digte trosse geproduseer; elke individuele blom is klein, met drie kelkblare en drie kroonblare.

Die palmvrugte is rooierig, ongeveer so groot soos 'n pruim, en groei in groot trosse. Elke vrug bestaan uit 'n olierige, vlesige buitenste laag (die perikarp), met 'n enkele saad (die palmkern), wat ook ryk aan olie is.

Die twee spesies, E. guineensis en E. oleifera, kan vrugbare hibriede lewer. Die genoom van E. guineensis is opeenvolgend, wat belangrike implikasies het vir die teel van verbeterde stamme van die gewasplante.

Foto	Naam	Algemene naam	Verspreiding
	Elaeis guineensis Jacq.	Afrikaanse oliepalm of ara-vet	Wes- en Suidwes-Afrika, spesifiek die gebied tussen Angola en die Gambië
	Elaeis oleifera (Kunth) Cortés	Amerikaanse oliepalm	Suid- en Sentraal-Amerika van Honduras tot in die noorde van Brasilië

Aangesien palmolie meer versadigde vette bevat as olies wat van canola, mielies, lynsaad, sojabone, saffloer en sonneblomme gemaak is, kan dit weerstand bied teen uiterse hitte en oksidasie.^[2] Dit bevat geen transvet nie, en die gebruik daarvan in voedsel het toegeneem namate wette oor etikettering oor voedsel gemerk is om transvetinhoud te spesifiseer. Olie van Elaeis guineensis word ook as biobrandstof gebruik.

Die menslike gebruik van oliepalms kan dateer uit ongeveer 5 000 jaar gelede in die kusweste van Afrika. Palmolie is ook in die laat 19de eeu ontdek deur argeoloë in 'n graf by Abydos wat dateer uit 3000 v.C. Arabiese handelaars het vermoedelik die oliepalm na Egipte gebring.

Elaeis guineensis word nou ekstensief in tropiese lande buite Afrika verbou, veral Maleisië en Indonesië, wat saam die meeste palmolie in die wêreld produseer.

Palmolie word algemeen as die kontroversieelste kookolie beskou – om gesondheids- en omgewingsredes.^[3] Palmolie-aanplantings word toenemend ondersoek vir sosiale en omgewingskade, veral omdat reënwoude met 'n hoë biodiversiteit vernietig word, die produksie van kweekhuisgasse verhoog word, en omdat mense deur gewetenlose palmolie-ondernemings verplaas word en tradisionele lewensbestaan negatief beïnvloed word. Veral in Indonesië is daar ook toenemende druk vir palmolieprodusente om te bewys dat hulle nie skaars diere in die kweekproses benadeel nie.

Oor Kersfees in 2018 is 'n TV-advertensie deur die supermarkketting Iceland Foods Ltd, vervaardig deur Greenpeace, deur die Britse advertensiewaghond Clearcast verbied.^[4] op "politieke gronde". Iceland Foods was daartoe verbind om palmolie teen die einde van 2018 op sy winkelrakke te verbied.^[5]

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Elaeis.