Epikurus

Epikurus
'n Romeinse marmerborsbeeld van Epikurus.
Gebore	Februarie 341 v.C. Samos-eiland, Griekeland
Sterf	270 v.C. Athene, Griekeland
Beroep	Filosoof
Bekend vir	Epikurisme

Epikurus (Grieks: Ἐπίκουρος, Epíkouros, "bondgenoot, kameraad"; 341-270 v.C.) was ’n Griekse filosoof en stigter van die filosofieskool bekend as epikurisme. Net ’n paar fragmente en briewe van sy 300 geskrewe werke het bewaar gebly. Baie wat oor sy filosofie bekend is, kom uit die werk van latere volgelinge en kommentators.

Epikurus is waarskynlik op die Griekse eiland Samos gebore, 'n Athenese nedersetting waarna sy ouers verhuis het. Ongeveer 323 v.C. het hy na Athene gegaan om sy militêre diens te vervul as "efebe", 'n jong burger in militêre opleiding. Die dramaturg Menander het in dieselfde ouderdomsgroep diens gedoen. Daarna het hy na die Ioniese stad Teos gegaan, waar hy sterk beïnvloed is deur die filosoof Nausiphanes, wat hom inwy in die leer van die atomistiese Demokritos.

In 311 v.C. het hy hom in Mytilene gevestig, waar hy sy eerste studente rondom hom versamel het.

Rondom 307/6 v.C. het hy teruggekeer na Athene, waar hy sy skool voortgesit het, wat die naam "tuin" (Grieksː kèpos) genoem word, vernoem na die groot tuin wat hy besit het en waar hy met sy vriende en leerlinge gebly het. Hy het hierdie skool in bewuste opposisie gestig, soos 'n mens kan aanvaar, teenoor die Lykeion van die Peripatetiese skool en die Akademie van Platoniste. Hy was aan die hoof van hierdie skool tot sy dood. Epikurus is nooit getroud nie en, sover ons weet, geen nageslag gehad nie. Hy het in 270 v.C. gely aan pynlike nierstene. Hy is op 71 jarige leeftyd oorlede.

Reeds in sy lewe het sy idees vinnig versprei en elders het groepe volgelinge ontstaan, insluitend in Ionië en Egipte. Later in Rome was daar ook volgelinge van sy leer en persoon. Kenmerkend van laasgenoemde is dat elke jaar sy verjaarsdag gevier word.

Epikurus was ’n atomiese materialis wat in die voetspore van Demokritos gevolg het. Sy materialisme het daartoe gelei dat hy ’n algemene aanval op bygeloof en goddelike ingryping gedoen het. Hy het geglo dat wat hy "plesier" genoem het, die hoogste doel was, maar die manier om sulke plesier te ervaar, was om nederig te lewe, kennis op te doen oor hoe die wêreld werk en jou begeertes in toom te hou. Dit het gelei tot ’n toestand van gerustheid (ataraxia) sonder vrees, sowel as die afwesigheid van liggaamlike pyn (aponia). Die kombinasie van hierdie twee toestande was die hoogste vorm van geluk. Hoewel epikurisme ’n vorm van hedonisme is omdat dit aanvoer plesier is sy enigste intrinsieke doel, word dit daarvan onderskei deur die konsep dat die afwesigheid van vrees en pyn die grootste vorm van plesier is, asook sy verkondiging van ’n eenvoudige lewe.

Volgens Epikurus is waarneming die enigste bron van kennis. Berekeninge en aksiomatiese beginsels voorsien geen kennis nie; daar is geen aangebore idees en dies meer nie, daar is nie 'n nie-sensoriese wêreld waarvan mense op 'n sekere manier kennis sou kon hê nie.^[1]

Die waarneming verduidelik Epikurus deur te sê dat voorwerpe voortdurend beelde (eidōla) afskei wat die sintuie bereik. Sommige van hierdie beelde penetreer in die siel, byvoorbeeld beelde van die gode in drome. Daar is geen onafhanklike liggaam wat die waarheid van ons sensoriese indrukke kan oordeel nie. Slegs verdere waarneming kan 'n vorige waarneming regstel.

Epikurisme was aanvanklik 'n protes teen platonisme, maar het later die belangrikste teenstander van stoïsisme geword. Epikurus en sy volgelinge het politiek vermy. Ná sy dood het baie epikuristiese gemeenskappe in die laat-Hellenistiese en Romeinse tydperk floreer. Die bekendste Romeinse voorstander daarvan was die digter Lucretius. Teen die einde van die Romeinse Ryk, toe neoplatonisme ’n opgang beleef het, het epikurisme so te sê uitgesterf. Dit is eers in die 17de eeu herontdek deur die atomis Pierre Gassendi, wat dit by die Christelike geloofsleer aangepas het.

Sommige van Epikurus se werke het bewaar gebly. Sommige geleerdes beskou die epiese gedig Oor die Aard van Sake deur Lucretius as 'n werk wat al die kern-argumente en teorieë van epikurisme in een bundel saamvat.

• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia