Fabergé-eier

’n Fabergé-eier (Russies: яйцо Фаберже; jaitso Faberzje) is een van ’n beperkte getal juweliersware in die vorm van ’n eier wat tussen 1885 en 1917 deur Peter Carl Fabergé en sy maatskappy vervaardig is.^[1] Die beroemdstes is dié wat vir die Russiese tsaars Aleksander III en Nikolaas II gemaak is as Paasgeskenke vir hul vroue en ma's; dit word dikwels die "keiserlike" Fabergé-eiers genoem. Die Huis van Fabergé het meer as 50 keiserlike eiers gemaak, waarvan 43 bewaar gebly het.^[2] Nog twee is vir Paasfees van 1918 beplan, maar het nooit hul bestemming bereik nie weens die Russiese Rewolusie.

Ná die rewolusie het die Fabergé-familie Rusland verlaat. Die handelsmerk is sedertdien verskeie kere verkoop en verskeie maatskappye het eierverwante produkte onder die Fabergé-naam vervaardig. Van 1998 tot 2009 het die Victor Mayer-juweliersmaatskappy ’n beperkte getal Fabergé-eiers van erfstukgehalte vervaardig onder Unilever se lisensie. Die handelsmerk behoort nou aan Fabergé Beperk, wat juweliersware met ’n eiertema maak.^[3]

Die eerste Fabergé-eier is gemaak vir tsaar Aleksander III, wat in 1885 besluit het om vir sy vrou, keiserin Maria Fjodorowna, ’n Paaseier te gee, moontlik om die 20ste herdenking van hul troudag te vier. Dié eier, bekend as die Heneier, was van goud gemaak. Sy ondeursigtige, wit emalje-"dop" kan oopgemaak word en binne-in is sy eerste verrassing, ’n mat geelgoud-eiergeel. Dit kan oopgemaak word om ’n veelkleurige goue hen te ontbloot wat ook oopgemaak kan word. Binne-in die hen is ’n piepklein diamantweergawe van die keiserlike kroon met ’n klein robynhangertjie, maar hierdie laaste twee dele het verlore geraak.^[4]

Keiserin Maria was so verheug oor die geskenk dat Aleksander Fabergé aangestel het as hofleweransier en hom opdrag gegee het om die volgende jaar weer ’n eier te maak. Daarna kon Fabergé blykbaar self oor die ontwerp van toekomstige Paaseiers besluit, en hul ontwerp het al hoe uitspattiger geraak. Volgens vertellings van die Fabergé-familie het nie eens die tsaar geweet hoe hulle sou lyk nie – die enigste vereiste was dat elkeen ’n verrassing bevat. Sodra Fabergé ’n aanvanklike ontwerp goedgekeur het, het ’n groep vakmanne die werk gedoen.

Ná Aleksander III se dood op 1 November 1894 het sy seun, Nikolaas II, vir sy vrou, keiserin Aleksandra, en sy ma, keiserin Maria, elk ’n Fabergé-eier gegee. Eiers is elke jaar gemaak, buiten in 1904 en 1905 tydens die Russies-Japannese Oorlog.^[5]

Die keiserlike eiers het beroemd geword en Fabergé is gevra om soortgelyke eiers vir privaat klante te maak, onder andere die Rothschild- en die Joesoepof-familie.

Hier volg ’n lys van die eiers wat vir die keiserlike familie gemaak is. Van die datums het intussen verander; volgens ’n vroeëre lys is die Blou Slangklokeier in 1887 gemaak en die eier van 1895 is geïdentifiseer as die Twaalfmonogramme-eier. Die ontdekking van die voorheen verlore Derde Keiserlike Eier bevestig die chronologie van die lys hier onder.^[6]

Datum	Eier	Foto	Beskrywing	Eienaar
1885	Hen		Ook bekend as die Juweelheneier; dit was die eerste van die reeks eiers wat onder Peter Carl Fabergé se toesig vir die keiserlike familie gemaak is. Dit is in 1885 aan tsaar Aleksander III oorhandig om vir sy vrou present te gee.	Wiktor Wekselberg
1886	Hen met Saffierhangertjie		Ook bekend as die Hen met Eier in Mandjie; dit is in 1886 vir Aleksander III gemaak.	Verlore
1887	Derde Keiserlike Eier		’n Eier van geelgoud met Vacheron & Constantin-klokstaanders op ’n driepootstaander. In 2014 is dit deur die Londense juwelier Wartski gekoop namens ’n privaat versamelaar.[7]	Privaat versameling
1888	Gerub met Koets		Ook bekend as die Engel met Eier in Koets, gemaak vir Aleksander III. Min besonderhede is daaroor bekend.	Verlore
1889	Nécessaire		Vir Aleksander II gemaak.	Verlore
1890	Deense Paleise		Vir Aleksander III.	Matilda Geddings Gray-stigting en ten toon gestel in die Metropolitan Museum of Art in New York, waarskynlik tot in 2016[8]
1891	Herinnering aan Azof			Kremlin-wapensaal, Moskou
1892	Diamanttraliewerk			Dorothy en Artie McFerrin-versameling
1893	Kaukasus			Matilda Geddings Gray-stigting. Uitgestal in die Metropolitan Museum of Art in New York
1894	Renaissance			Wiktor Wekselberg
1895	Roosknop			Wiktor Wekselberg
1895	Blou Slangklok		Voor Maart 2014 verkeerdelik beskou as die derde keiserlike eier.	Albert II van Monaco-versameling, Monte Carlo, Monaco
1896	Bergkristal			Virginiese Museum van Beeldende Kunste
1896	Twaalf Monogramme		Ook bekend as die Aleksander III-portreteier. Die Hillwood-museum het die eier, wat voorheen as die 1895-eier beskou is, geïdentifiseer as die Aleksander III-portreteier van 1896; die verrassing het verlore gegaan.	Hillwood-museum, Washington, D.C.
1897	Keiserlike Kroning			Wiktor Wekselberg
1897	Mauve		Net die eier se verrassing het bewaar gebly.	Verlore Wiktor Wekselberg
1898	Dallelies		Die eier is een van twee in die Art Nouveau-styl. Dit was vir Nikolaas II, wat dit as geskenk vir keiserin Aleksandra gegee het.	Wiktor Wekselberg
1898	Pelikaan			Virginiese Museum van Beeldende Kunste, Virginië, VSA
1899	Lelieruikerklok			Kremlin-wapensaal, Moskou
1899	Gesiggie			Privaat versameling
1900	Transsiberiese Spoorlyn			Kremlin-wapensaal, Moskou
1900	Haantjie			Wiktor Wekselberg
1901	Mandjie Wildeblomme			Royal Collection, Londen
1901	Gatsjina-paleis			Walters-kunsmuseum, Baltimore, Maryland, VSA
1902	Klawerblaar			Kremlin-wapensaal, Moskou
1902	Nefriet in die Keiserstyl			Privaat versameling, New York
1903	Pieter die Grote			Virginiese Museum van Beeldende Kunste, Richmond, Virginië
1903	Koninklike Deens			Verlore
1904	Geen eiers gemaak nie
1905	Geen eiers gemaak nie
1906	Moskouse Kremlin			Kremlin-wapensaal, Moskou
1906	Swaan			Edouard en Maurice Sandoz-stigting, Switserland
1907	Roostraliewerk			Walters-kunsmuseum, Baltimore, Maryland
1907	Liefdestrofeë			Privaat versameling
1908	Aleksander-paleis			Kremlin-wapensaal, Moskou
1908	Pou			Edouard en Maurice Sandoz-stigting, Switserland
1909	Standart-jag			Kremlin-wapensaal, Moskou
1909	Aleksander III-herdenking			Verlore
1910	Kolonnade			Royal Collection, Londen
1910	Aleksander III-perderuiter			Kremlin-wapensaal, Moskou
1911	Vyftiende Herdenking			Wiktor Wekselberg
1911	Lourierboom		Ook bekend as die Lemoenboomeier.	Wiktor Wekselberg
1912	Tsarjewitsj			Virginiese Museum van Beeldende Kunste, Richmond, Virginië
1912	Napoleon			Matilda Geddings Gray-stigting; uitgestal in die Metropolitan Museum of Art, New York
1913	Romanofs se Driehonderd Jaar			Kremlin-wapensaal, Moskou
1913	Winter			Die staat Katar
1914	Mosaïek			Royal Collection, Londen
1914	Grisaille		Ook bekend as die Katharina die Grote-eier. Nikolaas II se geskenk aan sy ma; die eier se verrassing (nou verlore) was ’n stoel waarop Katharina die Grote sit en deur twee mans gedra word.[9]	Hillwood-museum, Washington, D.C.
1915	Rooi Kruis met Triptiek			Cleveland-kunsmuseum, Cleveland, Ohio, VSA
1915	Rooi Kruis met Keiserlike Portrette			Virginiese Museum van Beeldende Kunste, Richmond, Virginië
1916	Staal-militêr			Kremlin-wapensaal, Moskou
1916	Orde van Sint Joris		Tydens die Eerste Wêreldoorlog gemaak; dit gedenk die Orde van Sint Joris wat aan Nikolaas II en sy seun, groothertog Aleksei, toegeken is.[10] Dit het nes die Staal-militêre Eier ’n eenvoudige ontwerp gehad vanweë die oorlog.[11] Die eier is saam met die ontvanger, keiserin Maria, uit Rusland.[12]	Wiktor Wekselberg
1917	Kareliese Berkeboom		Is in 1917 gemaak en was veronderstel om met Paasfees daardie jaar aan die tsaar oorhandig te word as ’n geskenk aan sy ma. Voor die eier afgelewer kon word, het die Februarie-rewolusie uitgebreek en Nikolaas II is op 15 Maart gedwing om te abdikeer. Op 25 April het Fabergé vir die tsaar ’n rekening gestuur gerig aan "Mnr. Romanof, Nikolai Aleksandrowitsj" in plaas van "Tsaar van die hele Rusland". Nikolaas het die rekening betaal en die eier aan sy broer, groothertog Michail, gestuur om aan die keiserin te oorhandig. Die groothertog het egter gevlug voordat hy die eier ontvang het. Dit het in die paleis gebly totdat dit tydens die Oktober-rewolusie van daardie jaar gebuit is.	Aleksander Iwanof; uitgestal in sy Fabergé-museum in Baden-Baden, Duitsland
1917	Sterrebeeld (onvoltooid)		Weens die rewolusie is die eier nooit aan die tsaar oorhandig om aan die tasrina as geskenk te gee nie. Twee eiers kan die Sterrebeeldeier wees: die een is in die Fersman-mineralogiemuseum in Moskou en die ander in die besit van Aleksander Iwanof en uitgestal in sy Fabergé-museum in Baden-Baden.	Fersman-mineralogiemuseum in Moskou Aleksander Iwanof

• Faber, Tony (2008). Fabergé's Eggs: The Extraordinary Story of the Masterpieces That Outlived an Empire. New York: Random House. ISBN 978-1-4000-6550-9.
• Hill, Gerald (2007). Fabergé and the Russian Master Goldsmiths. New York: Universe. ISBN 978-0-7893-9970-0.

• Chronologie van keiserlike Fabergé-eiers by Fabergé Research, deur Christel Ludewig McCanless
• "Empress Marie Feodorovna's Missing Fabergé Easter Eggs", artikel deur Annemiek Wintraecken en Christel Ludewing McCanless
• Besonderhede oor elk van die Fabergé-eiers
• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Fabergé-eier.
• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia