Galaktiese filament

Galaktiese filamente (ook genoem superswermkomplekse, groot mure of groot aantrekkers)^[1][2] is die grootste bekende strukture in die waarneembare heelal. Hulle is massiewe, stringagtige formasies met ’n tipiese lengte van 50 tot 80 megaparsek wat die grense skep tussen groot leemtes in die heelal.^[3] Filamente bestaan uit sterrestelsels wat deur swaartekrag gebind word; dele waar ’n groot aantal stelsels baie na aan mekaar lê (in kosmiese terme) word superswerms genoem.

Die ontdekking van strukture groter as superswerms het in die 1980's begin. In 1987 het die sterrekundige R. Brent Tully van die Universiteit van Hawaii se Sterrekunde-instituut waargeneem wat hy die "Pisces-Cetus-superswermkompleks" genoem het. In 1989 is die Groot Muur ontdek,^[4] gevolg deur die Groot Muur van Sloan in 2003.^[5] Op 11 Januarie 2013 het navorsers onder leiding van Roger Clowes van die Universiteit van Sentraal-Lancashire die ontdekking aangekondig van ’n groot kwasargroep, die U1.27, wat voorheen ontdekte filamante verdwerg het met sy grootte.^[6] In November 2013 het sterrekundiges danksy gammaflitse die Groot Muur in Hercules-Corona Borealis, ’n moontlike enorme filament, ontdek. As dit bestaan, sal dit meer as 10 miljard ligjare lank wees.^[7][8][9]

Drie soorte galaktiese filamente word onderskei:

Hul lang en kort as is min of meer ewe lank.

• Coma-filament; deel van die Groot Muur^[10]
• Perseus-Pegasus-filament (1985); verbind aan die Pisces-Cetus-superswermkompleks en bevat die Perseus-Pisces-superswerm^[11]
• Ursa Major-filament
• Lynx-Ursa Major-filament (1999); verbind aan maar nie deel van die Lynx-Ursa Major-superswerm nie^[12]
• z=2.38-filament om protoswerm ClG J2143-4423 (2004); ’n filament so lank soos die Groot Muur^[13][14]

Dié soort galaktiese filamente se lang as is aansienlik langer as die kort as.

• Groot CfA2-muur ook Comamuur of net Groot Muur (1989); die eerste supergroot struktuur wat ontdek is; bevat die Coma-superswerm^[15][16]
• Groot Muur van Sloan (2005); tot Januarie 2013 die grootste bekendse ruimtestruktuur^[15]
• Sculptormuur, ook Suidelike Groot Muur; parallel met die Fornaxmuur en loodreg tot die Grusmuur^[17][18]
• Grusmuur; loodreg tot die Fornax- en die Sculptormuur^[18]
• Fornaxmuur; bevat die Fornax-sterrestelselswerm; parallel met die Sculptormuur en loodreg tot die Grusmuur^[17][18]
• ’n Groot Muur van Centaurus (of Fornax of Virgo) is voorgestel, wat ons eie Virgo-superswerm, ook bekend as die Lokale Superswerm, insluit (wat daarop dui dat dit die "Lokale Groot Muur" sou wees)^[17][18]
• ’n Groot muur is voorgestel om die tuiste van die Groot Aantrekker te wees, met die Norma-sterrestelselswerm as deel daarvan; dit word ook die "Groot Aantrekker-muur" genoem^[19]
• ’n Muur is in 2000 voorgestel wat naby die radiostelsel B3 0003+387 lê^[20]
• ’n Groot muur is in 2000 voorgestel wat in die noordelike Hubble-diepveld lê^[21][22]
• Groot Muur in Hercules-Corona Borealis, in November 2013 ontdek; moontlik die grootste struktuur in die heelal

Dit is van die grootste strukture bekend in die heelal.^[23]

• Clowes-Campusano-GKG, ook bekend as U1.28. Dit was die grootste bekende struktuur in die heelal tot met die ontdekking van U1.11.
• U1.11; was die grootste bekende struktuur tot met die ontdekking van die Groot GKG.
• Groot GKG, ook bekend as U1.27. Dit was die grootste bekende struktuur in die heelal tot met die ontdekking van die Groot Muur in Hercules-Corona Borealis 'n jaar later.

• Superswerm
• Sterrekundeportaal

• Foto's van die filamente-netwerk Geargiveer 10 April 2016 op Wayback Machine
• Atlas of the Universe: Lys van nabygeleë superswerms
• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia

• arXiv, , Kevin A. Pimbblet, 14 Maart 2005