Landbou in Frankryk

Ekonomie van Frankryk
Air France CAC 40 Euro Landbou SNCF

Die landbou in Frankryk trek voordeel uit die feit dat 'n relatief groot deel van die Franse oppervlak geskik is landbou (sowat 0,5 hektaar per inwoner) en daarnaas uit die geografiese ligging teen die 45^ste breedtegraad en gunstige klimaattoestande, wat die verbouing van sowel Noord-Europese asook Mediterreense kultivare moontlik maak. Daarnaas lewer die oorsese départements en gebiede groot hoeveelhede tropiese produkte soos suikerriet, piesangs, vrugte en blomme. Hierdie besonderhede maak van Frankryk dan ook die vernaamste landbounasie in die Europese Unie. Die belangrikste landbouprodukte is graan (koring, mielies) en suiker, wyn, melk en suiwelprodukte, vrugte en groente, vee en vleisprodukte. Die laasgenoemde sektor ly egter onder 'n aantal opeenvolgende krisisse soos BSE en voëlgriep.

Die landbousektor verskaf werk aan 3,6 persent van die totale Franse beroepsbevolking. Ingevolge die gemeenskaplike landboubeleid van die Europese Unie is die Franse landboubedryf voortdurend gemoderniseer, wat die behoefte aan mannekrag steeds verminder het. 'n Sterk landbounywerheidsektor steun die landbouaktiwiteite in die land.

Sedert die 19de eeu is die Franse landbousektor danksy 'n aantal beskermende maatreëls veral met die oog op die binnelandse mark ontwikkel. Ongeag die relatief groot oppervlakte bewerkbare landbougrond kon die plaaslike bedryf weens sy lae produktiwiteit in die twintiger- en dertigerjare van die 20ste eeu – en veral in die oorlogstye – nie heeltemal in die land se behoeftes voorsien nie.

In die tydperk ná die Tweede Wêreldoorlog het die Franse regering binne die bestek van sy eerste moderniseringsplan begin om die landbou stelselmatig by die land se behoeftes aan te pas, deur onder meer meganisering te bevorder, bemesting te verbeter en die bedryf te rasionaliseer. As gevolg van die nuwe beleid het die produksie in sommige landbousektore vinniger as verwagting gestyg. Teen die middel van die vyftigerjare het die aanbod van byvoorbeeld beesvleis en melk reeds die aanvraag oorskry sodat die owerhede gedwing was om die produksie te reguleer.

Sedert die sestigerjare bepaal die gemeenskaplike landboubeleid van die Europese Ekonomiese Gemeenskap (later: Europese Unie) die landbouproduksie in die land. Oorspronklike vrese dat ander EU-lede se meer produktiewe landbousektore die Franse boerderye sou kon benadeel, het geblyk om oordrewe te wees. Die Franse landbou het vinnig by die gemeenskaplike mark aangepas, sy produktiwiteit met jaarliks sowat 8 persent aansienlik verhoog en begin om steeds meer van sy produksie na ander lande van die gemeenskap uit te voer. Daarnaas het die stabilisering en verhoging van pryse die gunstige ontwikkeling verder bevorder. Inkomste uit landbou het teen dieselfde koers gestyg as dié van ander ekonomiese sektore.

Die gemeenskaplike mark vir landbouprodukte het eers teen die tagtigerjare in 'n krisis beland toe die produksie duidelik bo die Europese aanvraag begin styg het. Maatreëls om die inkomste in die landbou te stabiliseer het in die praktyk veral op 'n sterk subsidiëring van die landboubedryf uitgeloop.

Die toekoms van die bedryf sal moontlik nie meer net die verhoging van die grond en diere se produktiwiteit behels nie. Veral om ekologiese redes sal alternatiewe soos biologiese boerdery 'n groter rol moet speel.

In 1969 het die Franse landbousektor vir die eerste keer 'n positiewe handelbalans gehad wat sedertdien steeds verder verbeter het. Tans beloop die oorskot 9 miljard Euro. Met uitvoere ter waarde van 35 miljard Euro en invoere ter waarde van 26 miljard Euro het Frankryk ten opsigte van sy agrariese uitvoere tot die tweede grootste landbounasie op die wêreldmark ontwikkel. Wyn en dranke lewer die grootste bydraes tot die oorskot en het sedert 1970 sterk gegroei. Ander belangrike uitvoerprodukte is graan, suiwelprodukte, vee, suiker en suikerprodukte. Die land is in staat om in die meeste van sy eie behoeftes te voorsien, met uitsondering van vis- en visprodukte, tabak, bepaalde oliesade, vrugte en verwerkte vrugte, en eksotiese produkte soos koffie, tee, kakao en speserye. Sowat 70 persent van die in- en uitvoere is binne die lidstate van die Europese Unie. Die landbou en die landbounywerhede (agri-besighede) se bydrae tot die bruto geografiese produk het in die jaar 2004 3,9 persent beloop. Dit het omstreeks die jaar 1980 tot 7 persent gestyg.

Die aantal werkgeleenthede in die landbousektor beloop 875 200 (waarvan 792 800 voltyds) volgens die ondersoek oor die struktuur van Franse boerderye in 2003.

Volgens gegewens van die Insee¹ het die aantal werknemers in die landbousektor in 2005 tot 894 000 of 3,6 persent van die totale beroepsbevolking gestyg. Die aantal landarbeiders het relatief klein gebly; boere het min werknemers en maak eerder gebruik van familielede.

Die Franse landbousektor bevat 367 200 boerderye met 'n totale landbougebied van 25 519 000 hektaar (2003), wat gelykstaan aan 'n gemiddelde van 69,5 hektaar per boerdery. Sowat twee derdes van die boerdery is tradisionele plase, terwyl een derde as maatskappye met beperkte aanspreeklikheid (exploitation agricole à responsabilité limitée, EARL – 61 100 boerderye) en koöperasies (groupement agricole d'exploitation en commun, GAEC – 42 800 boerderye) opereer.

In 2003 bestaan die totale Franse oppervlakte van 548 000 vierkante kilometer uit:

• landbougebiede (bewerkbare oppervlakte, surface agricole utile, SAU) : 295 000 vk km (53,7 persent), waarvan :
  • akkerland : 184 000 vk km (33,5 persent), waarvan :
    • graangewasse : 89 000 vk km (16,3 persent) ;
    • kunsmatige weivelde/grasvlaktes : 30 000 vk km (5,4 persent)
    • oliegewasse : 19 000 vk km (3,4 persent) ;
    • eenjarige veevoergewasse : 17 000 vk km (3,0 persent) ;
    • braakland : 13 000 vk km (2,4 persent).
  • permanente kulture : 111 000 vk km (20,2 persent), waarvan :
    • permanente weivelde : 100 000 vk km (18,1 persent) ;
    • wingerde : 8 900 vk km (1,6 persent) :
• ander oppervlakke :
  • bosgebiede, bosplantasies, braakland : 182 000 vk km (33,2 persent) ;
  • ander nie-bewerkte oppervlakke (mere, verstedeliking, infrastruktuur) : 70 000 vk km (12,8 persent).

Graangewasse is met 50 persent van die bewerkte oppervlak verreweg die belangrikste kultivare.

Die totale opbrengs van graangewasse beloop in 2005 63,7 miljoen ton, 'n daling van 10 persent teenoor die jaar 2004. Veral die oes van mielies het as gevolg van droogte duidelik afgeneem. Sagte koring bly die belangrikste graansoort met sowat 30 miljoen ton. 9,2 miljoen hektaar bewerkbare grond is vir graangewasse gebruik.

Op 270 000 hektaar of 'n gemiddelde van 9 hektaar per boerdery word tans groente verbou, met 'n jaarlikse opbrengs van 6,2 miljoen ton in 2005. Frankryk is na Italië en Spanje die derde grootste produsent in die Europese Unie, met tamaties as sy hoofproduk.

Die vrugteoes beloop in 2005 3,4 miljoen ton, waarvan ongeveer die helfte appels was. Frankryk is tans die wêreld se grootste uitvoerder van appels (sowat die helfte van sy twintig miljoen appelbome is in Normandië gekonsentreer) en ná Italië en Spanje die derde grootste vrugteprodusent in die Europese Unie.

Die Franse wynbedryf word in 2004 nog steeds deur 'n groot aantal klein ondernemings oorheers. Die totale wynproduksie beloop 53,2 miljoen hektoliter in 2005, 'n daling van 10 persent teenoor die jaar 2004.

Van die totale opbrengs is

• 23,7 persent wyne van oorsprong (vins d'appellation),
• 14,3 persent tafelwyne,
• 9,2 persent wyne wat vir konjak-produksie gebruik word en
• 6,2 persent ander wyne.

Meer as 'n derde van die Franse wynproduksie ter waarde van sowat 6 miljard Euro word uitgevoer, alhoewel Franse wyne op die histories belangrikste markte – die Verenigde State, Duitsland en die Benelux-lande – nou minder gewild is. Slegs die Engelse mark het ten opsigte van die hoeveelheid ingevoerde Franse wyn stabiel gebly. Daarenteen raak oorsese wyne uit die Verenigde State, Australië en Suid-Afrika steeds meer gewild op die Europese markte.

Die belangrikste Franse landbouprodukte volgens opbrengs en waarde is volgens die FAO in 2004:

Voetnotas:

¹ Insee: Institut national de la statistique et des études économiques – Nasionale instituut van statistiek en ekonomiese studies
² Basisprys: Markprys sonder belasting, maar subsidies, wat vir produkte ontvang is, ingesluit
³ Tabak, linne, hops, suikerriet esv.
⁴ Produksie van voedselverwerkende bedrywe, koöperasies, dienste verskaf deur boere, agri-toerisme esv.
⁵ Sonder belasting op toegevoegde waarde