From Wikipedia (Af) - Reading time: 16 min
| Lef Landau | |
Lef Landau in 1962
| |
| Geboortenaam | Lef Davidovich Landau |
|---|---|
| Gebore | 22 Januarie 1908 Bakoe, Russiese Ryk |
| Oorlede | 1 April 1968 (op 60) Moskou, Sowjetunie |
| Nasionaliteit | Sowjet |
| Vakgebied | Teoretiese fisika |
| Instelling(s) | Charkif Instituut vir Fisika en Tegnologie Instituut vir Fisiese Probleme, Moskou |
| Alma mater | Bakoe-staatsuniversiteit Leningradstaats-universiteit (Diploma, 1927) Leningrad Fisies-Tegniese Instituut]] (D.Sc., 1934) |
| Doktorale promotor(s) | Niels Bohr |
| Doktorale student(e) | Alexei Alexeyevich Abrikosov Aleksandr Ilyich Akhiezer Igor Ekhielevich Dzyaloshinskii Lev Gor'kov Isaak Markovich Khalatnikov Lef Pitaevskii |
| Bekend vir | Nobelprys vir Fisika |
Lef Davidovich Landau (Russies: Лев Дави́дович Ланда́у; 22 Januarie 1908 – 1 April 1968) was 'n Sowjet-fisikus wat fundamentele bydraes tot baie areas van teoretiese fisika gemaak het.[1][2][3] Hy is beskou as een van die laaste wetenskaplikes wat universeel goed vertroud was en belangrike bydraes tot alle vertakkings van fisika gemaak het.[4] Hy word gekrediteer met die lê van die grondslae van die twintigste-eeuse gekondenseerde materie-fisika,[5] en word ook beskou as waarskynlik die grootste Sowjet-teoretiese fisikus van die twintigste eeu.[6]
Sy prestasies sluit in die onafhanklike mede-ontdekking van die digtheidsmatriksmetode[7][8] in kwantummeganika (naas John von Neumann), die kwantummeganiese teorie van diamagnetisme, die teorie van supervloeibaarheid, die teorie van tweede-orde fase-oorgange, uitvinding van orde parameter tegniek,[9] die Ginzburg-Landau teorie van supergeleiding, die teorie van Fermi vloeistowwe, die verduideliking van Landau-demping in plasmafisika, die Landau-pool in kwantumelektrodinamika, die tweekomponentteorie van neutrino's, en Landau se vergelykings vir S-matriks-singulariteite.[10] Hy het die 1962 Nobelprys vir Fisika ontvang vir sy ontwikkeling van 'n wiskundige teorie van superfluiditeit wat verantwoordelik is vir die eienskappe van vloeibare helium II by 'n temperatuur onder 2,17 K (−270,98 °C).[11]

Landau is op 22 Januarie 1908 vir Joodse ouers[11][12][13][14] gebore in Bakoe, die Russiese Ryk, in wat nou Azerbeidjan is. Landau se pa, David Lvovich Landau, was 'n ingenieur met die plaaslike oliebedryf, en sy ma, Lyubov Veniaminovna Garkavi-Landau, was 'n dokter. Albei het van Mogilev na Bakoe gekom en albei het die Mogilev-gimnasium gegradueer.[15][16] Hy het differensiaalrekening op ouderdom 12 geleer en integraalrekening op ouderdom 13. Landau het in 1920 op ouderdom 13 aan die gimnasium gematrikuleer. Sy ouers het hom as te jonk beskou om universiteit by te woon, en daarom het hy vir 'n jaar die Bakoe Ekonomiese Tegniese Skool bygewoon. In 1922, op 14-jarige ouderdom, het hy aan die Bakoe-staatsuniversiteit gegradueer en in twee departemente gelyktydig gestudeer: die Departemente Fisika en Wiskunde, en die Departement Chemie. Daarna het hy opgehou om chemie te studeer, maar het sy hele lewe lank in die veld belang gestel.

In 1924 het hy na die destydse hoofsentrum van Sowjet-fisika verhuis: die Fisika-departement van die Leningrad-staatsuniversiteit, waar hy hom toegewy het aan die studie van teoretiese fisika, en in 1927 gegradueer het. Landau het daarna ingeskryf vir nagraadse studies aan die Leningrad Fisies-Tegniese Instituut waar hy uiteindelik 'n doktorsgraad in Fisiese en Wiskundige Wetenskappe in 1934.[17] Landau het sy eerste kans gekry om oorsee te reis gedurende die tydperk 1929–1931, op 'n Sowjet-regering— Volkskommissariaat vir Onderwys—reisgenootskap aangevul deur 'n Rockefeller Foundation-genootskap. Teen daardie tyd was hy vlot in Duits en Frans en kon hy in Engels kommunikeer.[18] Hy het later sy Engels verbeter en Deens geleer.[19]
Na kort verblyf in Göttingen en Leipzig is hy op 8 April 1930 na Kopenhagen om by die Niels Bohr se Instituut vir Teoretiese Fisika te werk. Hy het daar gebly tot 3 Mei van dieselfde jaar. Na die besoek het Landau homself altyd as 'n leerling van Niels Bohr beskou en Landau se benadering tot fisika is grootliks deur Bohr beïnvloed. Ná sy verblyf in Kopenhagen het hy Cambridge (middel-1930) besoek, waar hy saam met Paul Dirac,[20] Kopenhagen (September tot November 1930),[21] en Zürich (Desember 1930 tot Januarie 1931) gewerk het, waar hy saam met Wolfgang Pauli.[20] Van Zürich het Landau vir die derde keer teruggegaan na Kopenhagen[22] en daar gebly van 25 Februarie tot 19 Maart 1931 voordat hy dieselfde jaar na Leningrad teruggekeer het.[23]

Tussen 1932 en 1937 was Landau hoof van die Departement Teoretiese Fisika by die Nasionale Wetenskaplike Sentrum Charkif Instituut vir Fisika en Tegnologie, en hy het lesings aan die Universiteit van Charkif en die Kharkiv Polytechnic Institute gegee. Afgesien van sy teoretiese prestasies, was Landau die hoofstigter van 'n groot tradisie van teoretiese fisika in Charkif, Oekraïne, wat soms na verwys word as die "Landau-skool". In Charkif het hy en sy vriend en voormalige student, Evgeny Lifshitz, begin om die Kursus van Teoretiese Fisika te skryf, tien volumes wat saam oor die hele vak strek en steeds wyd gebruik word as gegradueerde-vlak fisika-tekste. Tydens die Groot Suiwering is Landau binne die UPTI-aangeleentheid in Charkif ondersoek, maar hy het daarin geslaag om na Moskou te vertrek om 'n nuwe pos op te neem.[3]
Landau het 'n bekende omvattende eksamen genaamd die "Teoretiese Minimum" ontwikkel wat van studente verwag is om te slaag voor toelating tot die skool. Die eksamen het alle aspekte van teoretiese fisika gedek, en tussen 1934 en 1961 het slegs 43 kandidate geslaag, maar diegene wat dit gedoen het, het later nogal noemenswaardige teoretiese fisici geword.[24][25]
In 1932 het Landau die Chandrasekhar-limiet bereken;[26] hy het dit egter nie op witdwergsterre toegepas nie.[27]
Van 1937 tot 1962 was Landau die hoof van die Teoretiese Afdeling by die Instituut vir Fisiese Probleme.[28]

Op 27 April 1938 is Landau gearresteer vir 'n pamflet wat Stalinisme met Duitse Nazisme en Italiaanse Fascisme vergelyk het.[3][29] Hy is in die NKVD se Loebjanka-gevangenis aangehou tot sy vrylating, op 29 April 1939, nadat Pyotr Kapitsa ('n eksperimentele lae-temperatuur fisikus en die stigter en hoof van die instituut) en Bohr briewe aan Josef Stalin geskryf het.[30][31] Kapitsa het persoonlik ingestaan vir Landau se gedrag en gedreig om die instituut te verlaat as Landau nie vrygelaat word nie.[32] Na sy vrylating het Landau ontdek hoe om Kapitsa se superfluiditeit te verduidelik met behulp van klankgolwe, of fone, en 'n nuwe opwekking wat 'n roton genoem word.[3]
Landau het 'n span wiskundiges gelei wat Sowjet-atoom- en waterstofbomontwikkeling ondersteun het. Hy het die dinamika van die eerste Sowjet-termonukleêre bom bereken, insluitend die voorspelling van die uitset. Vir hierdie werk het Landau die Stalin-prys in 1949 en 1953 ontvang, en is in 1954 met die titel "Held van Sosialistiese Arbeid" bekroon.[3]
Landau se studente het Lev Pitaevskii, Alexei Abrikosov, Aleksandr Akhiezer, Igor Dzyaloshinskii, Evgeny Lifshitz, Lev Gor'kov, Isaak Khalatnikov, Roald Sagdeev en Isaak Pomeranchuk ingesluit.
Landau se prestasies sluit in die onafhanklike mede-ontdekking van die digtheidsmatriksmetode in kwantummeganika (naas John von Neumann), die kwantummeganiese teorie van diamagnetisme, die teorie van supervloeibaarheid, die teorie van tweede-orde fase-oorgange, die Ginzburg-Landau-teorie van supergeleiding, die teorie van Fermi-vloeistowwe, die verduideliking van Landau-demping plasmafisika, die Landau-pool in kwantumelektrodinamika, die tweekomponentteorie van neutrino's, die verduideliking van vlamonstabiliteit (die Darrieus-Landau-onstabiliteit), en Landau se vergelykings vir S-matriks-singulariteite.
Landau het die 1962 Nobelprys vir Fisika ontvang vir sy ontwikkeling van 'n wiskundige teorie van superfluiditeit wat verantwoordelik is vir die eienskappe van vloeibare helium II by 'n temperatuur onder 2,17 K (−270,98 °C)."[33]
In 1937 trou Landau met Kora T. Drobanzeva van Charkif.[34] Hul seun Igor (1946–2011) het 'n teoretiese fisikus geword. Lev Landau het in “vrye liefde” eerder as monogamie geglo en het sy vrou en sy studente aangemoedig om “vrye liefde” te beoefen. Sy vrou was egter nie entoesiasties daaroor nie.[3]
Landau word oor die algemeen beskryf as 'n ateïs,[35][36][37] alhoewel toe die Sowjet-rolprentvervaardiger Andrei Tarkofski vir Landau gevra het of hy in die bestaan van God glo, het Landau die saak vir drie minute in stilte besin voordat hy reageer, "Ek dink so."[38] In 1957 het 'n lang verslag aan die Kommunistiese Party van die Sowjetunie (KPSU) Sentrale Komitee deur die KGB Landau se sienings oor die 1956 Hongaarse Opstand, Vladimir Lenin en wat hy "rooi fascisme" genoem het opgeteken.[39] Hendrik Casimir herinner hom as 'n passievolle kommunis, aangemoedig deur sy revolusionêre ideologie. Landau se strewe om die Sowjetwetenskap te vestig, was deels te danke aan sy toewyding aan sosialisme. In 1935 het hy 'n stuk getiteld " Bourgeoisie en Kontemporêre Fisika " in die Sowjet-koerant Izvestia gepubliseer waarin hy godsdienstige bygeloof en die oorheersing van kapitaal, wat hy as burgerlike neigings beskou het, gekritiseer het, met verwysing na "ongekende geleenthede vir die ontwikkeling van fisika in ons land, verskaf deur die Party en die regering.”[3]
Op 7 Januarie 1962 het Landau se motor met 'n aankomende vragmotor gebots. Hy is ernstig beseer en het twee maande in 'n koma deurgebring. Alhoewel Landau op baie maniere herstel het, is sy wetenskaplike kreatiwiteit vernietig,[28] en hy het nooit volledig na wetenskaplike werk teruggekeer nie. Sy beserings het hom verhinder om die 1962 Nobelprys vir Fisika persoonlik te aanvaar.[40]
Landau was dwarsdeur sy lewe bekend vir sy skerp humor, soos geïllustreer deur die volgende dialoog met 'n sielkundige, Alexander Luria, wat probeer het om vir moontlike breinskade te toets terwyl Landau van die motorongeluk herstel het:[19][41]
In 1965 stig voormalige studente en medewerkers van Landau die Landau Instituut vir Teoretiese Fisika, geleë in die dorp Chernogolovka naby Moskou, en vir die volgende drie dekades gelei deur Isaak Khalatnikov.
In Junie 1965 het Lev Landau en Evsei Liberman 'n brief in die New York Times gepubliseer, waarin hulle verklaar het dat hulle as Sowjet-Jode Amerikaanse ingryping namens die Studentestryd vir Sowjet-Jood teenstaan.[42] Daar is egter twyfel dat Landau hierdie brief geskryf het.[43]
Landau is op 1 April 1968, 60 jaar oud, dood aan komplikasies van die beserings wat ses jaar tevore in die motorongeluk opgedoen is. Hy is by die Novodevichy-begraafplaas begrawe.[44]

Twee hemelse voorwerpe word ter ere van hom genoem:
Die hoogste prys in teoretiese fisika wat deur die Russiese Akademie vir Wetenskappe toegeken is, word ter ere van hom aangewys:
Op 22 Januarie 2019 het Google wat Landau se 111de verjaardag sou wees met 'n Google Doodle gevier.[46]
Die Landau-Spitzer-toekenning (American Physical Society), wat erkenning gee aan uitstaande bydraes tot plasmafisika en samewerking tussen Europa en die Verenigde State, word gedeeltelik ter ere van hom aangewys.[47]

Landau het 'n lys name van fisici gehou wat hy op 'n logaritmiese skaal van produktiwiteit en genialiteit gerangskik het, soos kreatiwiteit en aangebore talent, wat wissel van 0 tot 5.[48][49][50] Die hoogste posisie, 0, is aan Isaac Newton toegeken. Albert Einstein was 0.5. 'n Rang van 1 is toegeken aan die stigtersvaders van kwantummeganika, Niels Bohr, Werner Heisenberg, Satyendra Nath Bose, Paul Dirac en Erwin Schrödinger, en ander, terwyl lede van rang 5 as "patoloë" beskou is.[51] Landau het homself as 'n 2.5 gerangskik, maar later bevorder tot 'n 2. N. David Mermin, wat oor Landau geskryf het, het verwys na die skaal, en homself in die vierde afdeling gerangskik, in die artikel "My Life with Landau: Homage of a 4.5 to a 2".[52][53]
Landau het 'n minder bekende skaal gehad om die genialiteit van 'n wetenskaplike te meet met eerder diagramme. Hy het vier klasse diagramme gehad, met die eerste 'n eenvoudige driehoek, wat diegene ingesluit het wat die oorspronklikste en briljantste was, soos Dirac en Einstein. Die diagramme is gevorm deur twee ewewydige lyne, onderkant wat volharding voorstel, terwyl die boonste genie en oorspronklikheid gemeet het.[54]
Landau het sy eerste referaat Oor die afleiding van Klein–Fock-vergelyking geskryf, saam met Dmitri Ivanenko geskryf in 1926, toe hy 18 jaar oud was. Sy laaste referaat met die titel Fundamental problems het in 1960 verskyn in 'n geredigeerde weergawe van huldeblyke aan Wolfgang Pauli. 'n Volledige lys van Landau se werke het in 1998 in die Russiese tydskrif Physics-Uspekhi verskyn.[57] Landau sou hom as mede-outeur van 'n tydskrifartikel op twee voorwaardes laat opneem: 1) hy het die idee van die werk, gedeeltelik of geheel en al, na vore gebring, en 2) hy het ten minste 'n paar berekeninge uitgevoer wat in die artikel aangebied word. Gevolglik het hy sy naam verwyder uit talle publikasies van sy studente waar sy bydrae minder betekenisvol was.[55]
Landau en Lifshitz het in die derde deel van die Kursus van Teoretiese Fisika voorgestel dat die destydse standaard periodieke tabel 'n fout daarin het, en dat Lutesium eerder as 'n d-blok as 'n f-blokelement beskou moet word. Hul voorstel is ten volle geregverdig deur latere bevindings,[58][59][60][61]en is in 1988 onderskryf deur 'n verslag van die International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC).[62]
{{cite book}}: Cite has empty unknown parameter: |1= (hulp)Landau, Lef Davydovich (1908-68), 'n briljante Sowjet-teoretiese fisikus, wat in 'n Joodse familie in Bakoe gebore is en in 1927 aan die Leningrad Staatsuniversiteit gegradueer het.
{{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
Ek bied hier twee voorbeelde van noemenswaardige ateïste aan. Die eerste is Lev Landau, die mees briljante Sowjet-fisikus van die twintigste eeu.
Landau se teoretiese minimum eksamen was beroemd en net sowat veertig studente het dit in sy tyd geslaag. Dit was Landau se intreevlakeksamen vir teoretiese fisika. Dit het bevat wat Landau nodig het om in daardie veld te werk. Soos baie Sowjet-era fisici was hy 'n ateïs.