Ontario

Province de l'Ontario Province of Ontario Ontario
(Vlag van Ontario) (Landswapen van Ontario)
Leuse : Ut Incepit Fidelis Sic Permanet
Ander provinsies en gebiede van Kanada
Land	Kanada
Hoofstad	Toronto 43°39′N 79°23′W / 43.650°N 79.383°W / 43.650; -79.383
Grootste stad	Toronto
Goewerneur-generaal	Edith Dumont
Eerste Minister	Doug Ford (Ontario PC Party)
Oppervlakte	1 076 395 km²
- Land	917 741 vk km
- Water	158 654 vk km (14,8%)
Bevolking (2de kwartaal 2021)
- Totaal	14 789 778 inw.
- Digtheid	14,65 inw./vk km
Toelating tot die Kanadese Federasie
- Datum	1 Julie 1867
Verteenwoordiging in die Parlement
- Parlement	106
- Senaat	24
Posafkorting	ON
Voorsetsel by poskode	K L M N P
Tydsone	UTC -5 & -6
Internet-domein	.on.ca

Ontario [ɔn.'tɛɹ.i.oʊ] is die mees digbevolkte en tweede grootste provinsie van Kanada in die sentraal-oostelike deel van die land met 'n oppervlakte van 1 076 395 vierkante kilometer en 'n bevolking wat in die tweede kwartaal van 2021 op 14,79 miljoen beraam is - wat gelykstaan aan sowat 35 persent van die totale Kanadese bevolking. Die hoofstad is Toronto en die nasionale hoofstad van Kanada, Ottawa, is ook 'n munisipaliteit van Ontario. Die naam van die provinsie is afgelei van 'n Irokese woord, wat "mooi meer" of "mooi water" beteken. Die provinsie sluit dele van gebiede in wat tradisioneel deur elf Eerste Nasies bewoon is - Ojibwa, Odawa, Potawatomi, Algonquin, Mississauga, Haudenosaunee, Neutral, Wendat, Cree, Oji-Cree en Métis.^[1]

Ten opsigte van sy bevolking is Ontario die grootste en ten opsigte van sy oppervlakte die tweede grootste Kanadese provinsie na Quebec. Ontario word in die weste deur Manitoba, in die ooste deur Quebec en die Amerikaanse deelstate Michigan, New York, Ohio, Pennsilvanië en Minnesota in die suide begrens. Die grootste deel van sy grenslyn met die VSA is van natuurlike oorsprong en sluit die Lake of the Woods, die Groot Mere en die Sint-Laurensrivier in. Ontario is die enigste Kanadese provinsie wat aan die Groot Mere grens.

Die provinsie se naam is afgelei van die Ontariomeer; Ontario is 'n woord uit die Huroonse taal en beteken letterlik "groot meer". 'n Ander etimologiese wortel is dalk skanadario ("mooi water" in Irokees). Saam met Nieu-Brunswyk, Nova Scotia en Quebec was Ontario een van die vier oorspronklike provinsies van Kanada toe die land op 1 Julie 1867 volgens die British North America Act as 'n nasie geskep is. Vandag is Ontario in geografiese opsig halfpad tussen die mees oostelike Atlantiese provinsie Newfoundland en Labrador en die Pasifiese weskusprovinsie Brits-Kolombië geleë.

Ontario is tans die beduidendste nywerheidsentrum van Kanada en het in 2004 sowat 52 persent van die land se industriële produksie opgelewer. Net die suidelike strook langs die grens met die Verenigde State is 'n digbevolkte verstedelikte gebied, terwyl die grotendeels ongerepte en ylbevolkte noorde die meeste van Ontario se meer as 250 000 mere, riviere met 'n totale lengte van 60 000 kilometer en uitgestrekte naald- en loofbosse behels. Ontario staan daarnaas bekend vir een van Kanada se grootste natuurwonders, die Niagara-watervalle, maar ook vir sy wingerde en vrugbare landbougebiede.

Ontario is in die nasleep van die Amerikaanse Rewolusie deur die United Empire Loyalists gestig, politieke vlugtelinge uit die dertien Amerikaanse provinsies wat in 1776 hul onafhanklikheid van die Britse Kroon verklaar het. Hierdie setlaars, wat lojaal teenoor die Kroon gestaan het, het noordwaarts getrek om hulle in 'n Brits-oorheerste gebied te vestig. Hier het hulle nedersettings op 'n smal landstrook langs die boloop van die Sint-Laurensrivier en in die Niagara-gebied gevestig. Vanuit 'n beskeie begin het hierdie gemeenskap binne die volgende halfeeu tot 'n florerende landbousamelewing van sowat 'n halfmiljoen inwoners gegroei wat hoofsaaklik op die wydgestrekte, vrugbare suidwestelike skiereiland tussen die Groot Mere en hul hoofstad Toronto saamgetrek was. Toronto was in hierdie tydperk reeds die spilpunt van Ontario se politieke en ekonomiese lewe.

Alhoewel die aantal lojaliste, wat hulle in Ontario gevestig het, op net sowat 10 000 beraam word, het hulle met die volgende immigrasiegolwe uit Europa getallewys 'n klein minderheid begin vorm, en hulle stempel in baie opsigte op die provinsie, sy kultuur en leefstyl afgedruk. Net soos in die geval van die Puriteinse setlaars in Nieu-Engeland en die oorspronklike setlaars van Quebec was hul vormende invloed danksy hul vroeë aankoms heelwat groter as wat hul getalle aandui. Die simboliese krag van hul eksodus uit die rebelle-kolonies en hul triomfantelike nuwe begin mag eweneens nie onderskat word nie.^[2]

Die provinsie Ontario bestaan uit drie geografiese hoofgebiede:

• Die ylbevolkte Kanadese Skild in die noordwestelike en sentrale dele wat meer as die helfte van Ontario se oppervlakte beslaan. Alhoewel dit merendeels onvrugbare land is, pronk die gebied met ryk mineraalafsettings en talle mere en riviere. Die Skildgebied word verder verdeel in Noordwes-Ontario en Noordoos-Ontario.
• Die feitlik onbewoonde en enkelbeboste Hudsonbaaivlaktes in die uiterste noorde en noordooste met hul moerasgebiede.
• Die gematigde, vrugbare en digbevolkte gebied van die Groot Mere en die Sint-Laurensvallei in die suide waar landbou- en nywerheidsgebiede gekonsentreer is. Suid-Ontario word verder verdeel in Suidwes-Ontario, die Goue Hoefyster (Engels: Golden Horseshoe), Sentraal-Ontario (wat ondanks sy naam egter nie die geografiese sentrum van Ontario verteenwoordig nie) en Oos-Ontario.