Ou Testament

Die term Ou Testament (van Latyn testamentum, 'n vertaling van respektiewelik die Hebreeuse בְּרִית (berît)^[1] en Griekse διαθήκη (diathēkē)^[2] – "verbond", ook: Eerste Testament) verwys in die Christelike teologie sedert omstreeks 180 na die Heilige Skrifte van die Jodedom wat daar sedert omstreeks 100 as Tanag bekend staan, asook 'n aantal skrifte uit die Septuagint wat vanaf 250 v.C. ontstaan het. Dit is oorspronklik in Hebreeus geskryf (vandaar die alternatiewe name Hebreeuse Skrifte of Hebreeuse Bybel), afgesien van kleiner gedeeltes in Bybelse Aramees.

Die eerste Christene het hierdie geskrifte as die "Woord van God" beskou wat Jesus van Nasaret as Messias van Israel en die wêreld se ander volke verkondig. Afhangende van die geskrifte se uitleg word Jesus as die verlosser beskryf. Die Ou Kerk het die Hebreeuse Skrifte as openbaring teen kleiner Christelike minderhede verdedig wat nie hierdie opvatting gedeel het nie.

As kanon is die Ou Testament tot 350 saamgestel en die volgorde van sy boeke vasgelê om saam met die Nuwe Testament as Christelike Bybel te dien. Nogtans verskil die groot Christelike kerke oor die aantal boeke wat tot die kanon behoort. Terwyl Protestantse kerke dit tot die boeke van die Tanag beperk het, erken die Rooms-Katolieke Kerk net soos Ortodokse Christene daarnaas ook verskillende skrifte uit die Septuagint.

Die Hebreeuse Bybel is uit dele saamgestel: die Tora ("wet"; 5 boeke van Moses), die Nevïïem ("profete") en die Chetoeviem ("geskrifte"). Uit die eerste letters van die Hebreeuse woorde is die woord TaNaCh (Tanag) saamgestel. Die belangrikste boeke is die vyf boeke van Moses: Genesis, Exodus, Levitikus, Numeri en Deuteronomium.

Die boeke behandel die tydperk wat strek van die skepping van die wêreld tot die vestiging van die volk Israel in die land Kanaän vanuit 'n geskiedkundige oogpunt. Maar wat baie belangriker is, is dat hierdie vyf boeke (ook die Pentateug genoem) die grondwet bevat vir die uitverkose volk van God. Langsamerhand het naas die Tora ’n tweede siklus geskrifte gevolg (die Nevïïem of Profete), waarin daar vermeld word hoe die Tora in die praktyk gewerk het.

Hierdie tweede bundel geskrifte handel aanvanklik oor die vroeë profete, in wie se tydperk die volk en die konings streng volgens die religieuse maatstawwe van die Tora beoordeel is; geen politiek-ekonomiese geskiedenis is dus aangeteken nie, Die geskrifte oor die latere profete wissel in omvang van 1 tot 66 hoofstukke en bevat die getuienisse van die persone na wie die boek vernoem is. Daar word aangeneem dat hierdie boeke van die latere profete op grond van hul boodskappe bewaar en bymekaar gegroepeer is.

Dieselfde ideale en denkbeelde wat vir die totstandkoming van die Tora gegeld het, kom ook hier voor: die belangrikheid daarvan om God te eer, die waardigheid van Sy volk (maatskaplike geregtigheid) en klem op goeie volkere- en menseverhoudinge. Die derde siklus, die Chetoeviem of Geskrifte, verskil baie wat die inhoud betref. Daar is die poëtiese boeke (veral Psalms, Job, Hooglied) en geskiedkundige boeke (I en II Kronieke vorm deels ’n duplikaat van die boeke Samuel en Konings), terwyl 'n boek soos Daniël goed met die Profete vergelyk.

Wanneer die volgorde van die boeke van die Hebreeuse kanon vergelyk word met die wat in die Christelike Kerk aanvaarbaar is, is dit duidelik dat daar gepoog is om die boeke volgens 'n historiese volgorde te rangskik. Hierdie volgorde kan reeds gevind word in die ou Griekse vertaling, die Septuagint(a), wat deur die Jode gemaak is. So is die boek Rut – wat volgens die aanhef in die tyd van die Rigters afspeel – in die Christelike kanon na die boek Rigters geplaas, terwyl dit in die Hebreeuse uitgawe na Hooglied kom en as 'n Geskrif beskou word.

In die Griekse kanon, wat ook die indeling van die Septuagint volg, is die boeke I en II Kronieke, Esra en Nehemia na die boeke Samuel en Konings geplaas. Daar kan dus van hierdie boeke gesê word dat dit deur die vertalers van die Septuagint na 'n ander siklus oorgeplaas is. Dit geld trouens ook vir die boeke wat geen geskiedenis bevat nie: in die Griekse Septuagint volg die drie boeke wat deur Salomo, seun van Dawid, geskryf is (Spreuke, Prediker, Hooglied), na die Psalms (van Dawid).

Die Griekse kanon, wat in die Christelike Kerk die volgorde van die Ou-Testamentiese boek bepaal het, bevat ook ander boeke wat nie in die Hebreeuse Bybel voorkom nie, maar wat wel onmiskenbaar aan ander Bybelboeke verwant is. Hulle is die sogenaamde apokriewe boeke (vir die Protestante) of deuterokanonieke boeke (vir Rooms-Katolieke). Die belangrikstes is Tobit, Judit, Wysheid van Salomo, Wysheid van Jesus Sirag (Ecclesiasticus), Barug, I en II Makkabeërs.

Oor die belangrikheid en die waarde van die Ou Testament is daar verskillende menings. Die kultuurhistoriese en literêre invloed daarvan op ons beskawing was beslissend en op direkte of indirekte wyse is dit nog steeds deurslaggewend. Vanuit 'n religieuse oogpunt gesien, kan die waardering van die Ou Testament wissel van ’n beskouing dat dit onteenseglik deel van die Heilige Skrif is, tot 'n siening dat dit 'n interessante argeologiese en historiese gids vir 'n besoek aan Israel is.

In Christelike kringe word die neiging herhaaldelik aangetref om die Ou Testament volledig aan die Nuwe Testament ondergeskik te maak. Kennis van die Ou Testament is egter noodsaaklik voordat die Nuwe Testament werklik met begrip gelees kan word. Wie byvoorbeeld die Evangelies sonder kennis van die Ou Testament lees, sal groot en belangrike dele daarvan nooit ten volle kan begryp nie. In die laaste tyd word daar (dikwels suksesvolle) pogings aangewend om die wêreld van die Ou Testament in 'n breër kader te plaas, veral deur vergelykings te probeer trek tussen ander kulture (Egipte, Assirië, Babilonië), en deeglike navorsing te doen oor die taal- en letterkunde van genoemde beskawings. Dit kan dikwels ’n verrassende lig op 'n Bybelteks werp.

• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0-908409-63-X, volume 22, bl. 41

Wikimedia Commons bevat media in verband met Ou Testament.

• Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir Ou Testament.
• (en) "Old Testament". Encyclopædia Britannica. Besoek op 31 Maart 2020.
• Ou Testament, 1983-Vertaling, Bybelgenootskap van Suid-Afrika