Pous Martinus V

Pous Martinus V
Geboortenaam	Oddone Colonna
Pontifikaat begin	11 November 1417
Pontifikaat eindig	20 Februarie 1431
Voorganger	Gregorius XII
Opvolger	Eugenius IV
Gebore	± 1368 Genazzano, Italië
Sterf	20 Februarie 1431 Rome, Italië
Ander pouse genaamd Martinus

Martinus V^[1] was die 206de pous van die Rooms-Katolieke Kerk van 1417 tot 1431. Hy is tot pous verkies na die dood van sy voorganger Pous Gregorius XII hoewel die al op 4 Julie 1415 afgetree het. Hy was die eerste erkende pous na die Westerse Skisma.

Pous Martinus V is gebore as Oddone Colonna (ook Oddo Colonna) ongeveer in 1368 in Genazzano, Italië die seun van Agapito Colonna en Caterina Conti. Die Colonna was 'n invloedryke familie in Rome en het al 27 kardinale voortgebring, maar Oddone was die eerste pous uit die geslag. Sy broer Giordano word Prins van Salerno en Hertog van Venosa. Sy suster Paola word Vrou van Piobino. Vanaf 15 Desember 1401 tot 1405 was hy administrateur van Palestrina. Op 12 Junie 1405 word hy aangestel as kardinaal-diaken van San Giorgio in Velabro deur Pous Innocentius VII. Op 11 November 1417 volg hy Pous Gregorius XII op en word gekroon op 21 November 1417. Hy regeer tot sy dood aan ’n beroerte op 20 Februarie 1431. Hy kies die naam Martinus omdat hy verkies is op 11 November die feesdag van Sint Martinus van Tours. Hy word opgevolg deur Pous Eugenius IV. Die naam ‘Martinus’ beteken 'aan die (Romeinse God) Mars gewy'.

Ondanks die afsetting van Teenpous Benedictus XIII en Teenpous Johannes XXIII het Pous Martinus V^[2] nog steeds teenstand van hulle ondervind. Benedictus se aanhang het egter aansienlik gekrimp en hy het homself teruggetrek na Spanje. Johannes het hom uiteindelik aan die mag van Martinus onderwerp op 23 Junie 1419 en is as beloning as deken van die kollege van kardinale aangestel en ook as kardinaal-biskop van Frascati. Na die dood van Benedictus is ’n nuwe Teenpous Clemens VIII gekies, maar die het homself aan Martinus onderwerp in 1429. ’n Verdere opvolger Teenpous Benedictus XIV is gekies slegs deur een afvallige kardinaal. Die teenpous is deur Martinus geëkskommunikeer. Na die afsluiting van die konsilie van Konstanz op 22 April 1418 bly Martinus nog ’n paar maande in Konstanz waar hy met ’n aantal lande konkordate gesluit het. Versoeke van Franse en Duitse vorste om sy setel in Duitsland of Avignon te vestig, het Martinus geïgnoreer en op 15 Mei 1418 vertrek hy na Rome.

Aan die begin van Pous Martinus se pontifikaat het Rome in ’n haglike toestand verkeer. Verwoestings, hongersnood en siekte het die aantal inwoners aansienlik verminder. Martinus het dadelik steun gesoek om Rome weer op te bou. Hy oorreed die koningin van Napels Johanna II om haar troepe uit Rome terug te trek. As beloning hiervoor erken die pous Johanna as koningin van Napels en laat haar kroon deur die pouslike gesant kardinaal Morosini op 28 Oktober 1419. Hy gee die gebiede van die pouslike staat om Rome in leen aan twee van sy broers Giordano en Lorenzo. Florence het ook die pous gehelp. Met die hulp van hulle 'condottiere' Bracco di. Montone is Bologna herower vir die pouslike staat. As beloning is Bracco aangestel as vikaris van die kerk.

Martinus het hom beywer vir die herbou van Rome na sy aankoms daar op 28 September 1420. Vervalle kerke, paleise en brûe is herstel. Verskeie Toskaanse argitekte en boumeesters waaronder Pisanello, Masaccio en Lorenzo Ghiberti het hieraan deelgeneem. Die res van die pouslike staat se bestuur is onder beheer gebring deur familielede van die pous aan te stel.

Omdat die Westerse Skisma uiteindelik deur ’n konsilie opgelos is, het die kardinale aangedring dat ’n konsilie elke vyf jaar gehou moes word. Die periode staan bekend as die konsiliarisme. Die eerste konsilie van die periode is beplan vir April 1423 in Pavia, maar is verskuif na Siena weens die uitbreek van pes. Weens die swak bywoning is die konsilie al op 26 Februarie 1424 ontbind en is besluit om die volgende konsilie in 1431 in Basel te hou.

Hoewel die klem van Martinus se pontifikaat op wêreldlike sake geval het, het hy ook probeer om misstande in die kerk aan te spreek. In 1418 is die pous genader deur ’n Joodse delegasie met die versoek om op te tree teen Teenpous Benedictus XIII se vervolging van die Jode. Die pous het die vervolging verbied, maar met weinig sukses.

Pous Martinus het ook opgetree teen die hervormers. Hy het ’n kruistog teen die Hussiete van Boheme opgeroep en die stoflike oorskot van John Wycliff laat verbrand en die as in die Swift rivier laat strooi. Hy het ook begin met ’n poging om die Grieks-Ortodokse Kerk weer onder die gesag van Rome te bring. Die poging sou deur sy opvolger Pous Eugenius IV voortgesit word.

Tydens sy pontifikaat het Pous Martinus 17 nuwe kardinale aangestel. ’n Paar van die aanstellings is gedoen sonder om die name bekend te maak. Dit was die eerste van die sg. "in pectore" aanstellings. Die aangesteldes was egter wel bewus van hulle aanstellings. Eers onder die bewind van Pous Paulus II het die eerste werklike "in pectore" (d.w.s. geheime) aanstellings plaasgevind. Die belangrikste aanstellings was:

• Baldassare Cossa voorheen Teenpous Johannes XXIII.
• Louis Aleman; die kardinaal sou later op die konsilie van Basel ’n teenstander van Pous Eugenius IV word en self Teenpous Felix V kroon. Hy word geëkskommunikeer deur Eugenius, maar later deur Pous Nicolaas V gerehabiliteer. Aleman is selfs salig verklaar in 1527 deur Pous Clemens VII.
• Niccolò Albergati; salig verklaar deur Pous Benedictus XIV op 6 Oktober 1741.

Op 9 Desember 1425 stig Martinus met die bul "Sapientiae Immarcessibilis" die voorloper van die Katolieke Universiteit Leuven, die oudste Universiteit in die Nederlande. In die bul sê die pous dat studies bydra tot die uitbreiding van God se koninkryk en die verspreiding van die geloof.

Na die dood van Frederik van Blankenheim op 14 Oktober 1423 wys die kapittel van Utrecht Rudolf van Diepholt aan as sy opvolger. Die keuse word nie deur die pous aanvaar nie en hy stel op 7 Junie 1424 Rhabanus van Helmstatt aan. Weens angs vir vyandighede bedank Rhabanus en op 6 Februarie 1425 stel die pous Zweder van Culemborg aan. In 1426 word Zweder uit die stad verjaag en Martinus ekskommunikeer Rudolf van Diepholt. Die probleem word eers deur Pous Eugenius IV opgelos en Rudolf is erken as biskop van Utrecht.

• Duff, Eamon (2001). Saints and Sinners: A History of the Popes, Yale University Press. ISBN 0300091656.
• Maxwell-Stuart, P. G. (2002). Chronicle of the Popes: The Reign-by-Reign Record of the Papacy from St. Peter to the Present, Thames & Hudson. ISBN 0500017980.

Die Engelse Wikisource bevat bronmateriaal oor hierdie onderwerp onder die titel:

Catholic Encyclopedia (1913)/Pope Martin V

• CE Inskrywing in die Catholic Encyclopedia (Engels)

• CF Inskrywing in die Catholic Forum (Engels)

• BBKL Inskrywing (met Literatuurverwysings) in die Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (Duits)
• PTA Inskrywing in "Popes through the Ages" deur J. Brusher S.J. (Engels)

• VH Inskrywing in die Vatican History (in Duits).
• CA Inskrywing in die "Cardinals of the Holy Roman Church".

Wikimedia Commons bevat media in verband met Martinus V.

Saamgestel en vertaal uit die Nederlandse, Engelse, Duitse en Franse wikipedia en aangevul uit ander bronne soos aangedui.