Qi

Qi
Name (taalvariante)
Tradisionele Chinees	氣
Vereenvoudigde Chinees	气
Pinyin	qì
Wade-Giles	ch'i4
Ander name	IFA: [tɕʰî]

In die tradisionele Chinese kultuur word geglo qi (tradisionele Chinees: 氣, vereenvoudigde Chinees: 气, uitspraak: tsjie, luister (hulp·inligting)) is ’n lewenskrag wat deel is van elke lewende entiteit.^[1][2][3] Dit kan letterlik as "lug" vertaal word en figuurlik as "materiële energie", "lewenskrag" of "energievloei".^[4] Qi is die sentrale onderliggende beginsel in Chinese tradisionele medisyne en gevegskuns. Die praktyk om qi te kweek of balanseer word qigong genoem.

Mense wat in qi glo, beskryf dit as ’n lewensenergie waarvan die vloei gebalanseer moet word vir goeie gesondheid. Dit is ’n skynwetenskaplike, onbewese begrip^[4] wat nog nooit regstreeks waargeneem is nie en nie verband hou met die begrip energie in wetenskap nie.^[5][6][7]

Filosofiese konsepte wat verband hou met qi dateer uit die vroegste aangetekende geskiedenis van Chinese denke. Een van die belangrike vroeë persone in die Chinese mitologie is die Geel Keiser (Huang Di). Hy word beskou as 'n kultuurheld wat baie van wat later tradisionele Chinese medisyne sou geword het, versamel en neergeskryf het. Alhoewel die qi-konsep in alle Chinese filosofieë baie belangrik was, is hulle beskrywing van qi uiteenlopend en selfs teenstrydig.

'n Belangrike verskil was die vraag of qi bestaan as 'n krag wat onafhanklik van materie is, of qi uit materie kom, of andersom, of materie is afkomstig van qi. Sommige Boeddhiste en Taoiste was geneig tot die eerste visie, waarin Boeddhiste veral materie as 'n illusie beskou.

Daarteenoor het neo-Konfusianisme die idee gekritiseer dat qi onafhanklik van materie sou bestaan. Hulle het aanvaar dat qi uit die eienskappe van materie kom. Die meeste teorieë oor qi as 'n metafoor vir die fundamentele fisiese eienskappe van die heelal wat aan ons bekend is vandag, is vir die afgelope duisend jaar stelselmatig deur die neo-Konfusianisme versprei. Kennis van hierdie teorieë het uiteindelik 'n vereiste vir Chinese dinastieë geword ten einde te slaag in die eksamens vir regeringsfunksies.

Volgens die teorie in tradisionele Chinese medisyne is daar natuurlike patrone van qi wat met die liggaam geassosieer word. Qi sirkuleer in kanale genaamd meridiane. Simptome van verskeie siektes word gesien as 'n ontwrigting of ongebalanseerde beweging van qi deur hierdie meridiane, of die wanbalans van qi in die verskillende Zang Fu-organe. In tradisionele Chinese medisyne probeer mens hierdie stoornisse teen te werk deur die vloei van qi deur die liggaam aan te pas. Verskeie terapeutiese tegnieke word hier gebruik. Voorbeelde van sulke tegnieke is Reiki, Qigong, maar ook fitoterapie en diëte. In die akupunktuur word dun metaalnaalde gebruik wat in die vel gesteek word om qi af te lei of dit in balans te bring.

Die aard van qi is baie omstrede en die ou kontroversie binne die Chinese filosofie hieroor bestaan steeds. Volgens sommige is qi suiwer 'n metafoor vir biologiese prosesse wat ooreenstem met die Westerse konsep van die siel. Om die effekte daarvan te verduidelik, is dit nie nodig om 'n nuwe vorm van biologie of nuwe fisika aan te neem nie. Volgens ander is daar wel 'n nuwe soort biologie of fisika aangaande qi. Sedert die middel van die negentiende eeu is pogings aangewend om qi direk met sekere wetenskaplike verskynsels te verbind.

Die filosoof Kang Youwei het geglo dat qi sinoniem was met die later vertaalde konsep van die eter. Tot dusver beskou die wetenskap beweringe dat qi 'n onafhanklike krag sou wees as nie as oortuigend nie. Bewerings dat die beheer van qi iemand in staat sal stel om wat normale fisiese en biologiese prosesse is oor te steek, word in die wetenskaplike wêreld as pseudowetenskap beskou.

Idees oor qi as 'n esoteriese krag is meer prominent in die Westerse wêreld, waar dit soms geassosieer word met die spiritualiteit van die New Age-beweging. Hierdie idees speel 'n minder belangrike rol in China. Alhoewel tradisionele Chinese medisyne dikwels gebruik word en as effektief beskou word, word die esoteriese begrippe van qi beskou as teenstrydig met die dialektiese materialisme van Marxisme.

• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia en Nederlandse Wikipedia