Sammy Marks

Sammy Marks
Sammy Marks
Gebore	Samuel Marks 1843/44 Litaue
Sterf	18 Februarie 1920 Johannesburg
Nasionaliteit	Suid-Afrika
Beroep	Nyweraar en finansier
Eggenoot	Bertha

Samuel Marks (1843–1920), beter bekend as Sammy Marks, was 'n Litous-gebore Suid-Afrikaanse nyweraar en finansier.

Marks is in 1843/44 in Žemaičių Naumiestis in Litaue (destyds deel van Rusland) gebore. Hy emigreer as jong man na Engeland waar hy met die afwerking van sekere tipes messe in Sheffield betrokke raak. Dis ook hier wat hy van die ontdekking van diamante in Kimberley bewus raak.

In 1868 bereik Marks die Kaap, waar hy sy vroeë jare juwele smous. In Kimberley aangekom, behaal hy gou sukses as diamantkoper en het op 'n tydstip vir Cecil John Rhodes gefinansier. Hy het die maatskappy, Lewis&Marks, saam met sy neef, Isaac Lewis in Barberton gestig, wat hom na Suid-Afrika gevolg het. Daarna verhuis hy na Pretoria.

In Pretoria raak hy met president Paul Kruger bevriend. Hy vestig sy hoofkantoor op die Swartkoppies-landgoed wat hy tot 'n spog landgoed uitbou. Hier begin hy ook sy Eerste Fabrieke en eksperimente in vervaardiging. Hy het oor 'n besondere insig beskik en het allerlei projekte aangepak, onder meer konfyt, inmakery, brandewyn en glas. Hy het die eerste steenkoolmyne naby Viljoensdrif geopen en saam met Isaac Lewis het hy die dorp Vereeniging gestig. By Macauvlei het hy een van die grootste boomplantasies in Suid-Afrika aangeplant. Na die Tweede Vryheidsoorlog het hy baie belang begin stel in die koue bewaring van voedsel in Kaapland om in die behoeftes van die Randse mynwerkers te voorsien.

So vroeg as 1896 het hy aangetrokke gevoel tot die stigting van 'n staalbedryf in Transvaal, maar hy slaag eers 1913 daarin toe die Union Steel Corporation van Suid-Afrika met sy eerste hoogoond op Vereeniging begin het. Ander nywerhede wat deur Marks gestig is, sluit in die produksie van teëls en bakstene en koringmeule.

Na sy aanstelling as Senator na Uniewording, raak hy beroemd vir sy knap politieke insig. Hy was van 1910 tot sy dood in die Unie Parlement.

Marks is op 18 Februarie 1920 in Johannesburg oorlede.

• 
  President Reitz van die Vrystaat en president Kruger van die ZAR op 21 Mei 1892 nadat die Transvaal en Vrystaat per spoorlyn verbind is. Sammy Marks staan vyfde van regs.
• 
  Marks en sy familie tydens 'n besoek aan Engeland. Van links na regs: Girlie 1889, Joe 1892, Dolly 1897, Sammy, Louis 1885, Bertha en Phil 1900. Ted 1894 is nie teenwoordig nie.
• 
  Sammy Marks, Barnet Lewis en Isaac Lewis.
• 
  'n Sammy Marks-tiekie wat in 1898 gemunt is.
• 
  Die Sammy Marks-tiekie
• 
  Trappe in sy huis in Pretoria.
• 
  Kombuis in sy huis in Pretoria.
• 
  Die Krugerstandbeeld op Kerkplein is deur Marks gefinansier.
• 
  Die sinagoge in Paul Krugerstraat is deur Marks opgerig.

• Sammy Marks-fotoversameling
• Sammy Marksmuseum

• Standard Encyclopaedia of Southern Africa, vol.7 (Nasou, Kaapstad 1972), ISBN 0-625-00323-3
• Sammy Marks: The Uncrowned King of the Transvaal Geargiveer 15 Mei 2013 op Wayback Machine ISBN 0-8214-0998-0

Wikimedia Commons bevat media in verband met Sammy Marks.

• Sammy Mark Museum Geargiveer 2 April 2019 op Wayback Machine
• Profiel op sahistory.org.za
• SA Nasionale Argiewe
• Profiel op sacoin.co.za
• Inligting op nfi.org.za