Encyclosphere.org ENCYCLOREADER
  supported by EncyclosphereKSF

Shaanxi

From Wikipedia (Af) - Reading time: 5 min
Moenie verwar word met die aangrensende provinsie Shanxi nie.
Shaanxi

陕西省 (Chinees)
Provinsie
Die Terracottaleër in Xi'an, Shaanxi
Die Terracottaleër in Xi'an, Shaanxi
Ligging van Shaanxi in die Volksrepubliek China
Ligging van Shaanxi in die Volksrepubliek China
Koördinate: 35°36′0″N 108°24′0″O / 35.60000°N 108.40000°O / 35.60000; 108.40000
LandVlag van Volksrepubliek China Volksrepubliek China
HoofstadXi'an
Grootste stadXi'an
Regering
 • TipeRegering van Shaanxi
 • SekretarisLiu Guozhong
 • GoewerneurZhao Yide
Oppervlak
 • Totaal205 800 km2 (79 500 vk. myl)
Bevolking
 • Totaal37 327 378
 • Digtheid180/km2 (470/vk. myl)
 • Rang
16de
TydsoneUTC+08:00 (SST)
Etniese groepeHan (99,5%), Hui (0,4%)
Webwerfwww.shaanxi.gov.cn
Die woord "Shaanxi" in Chinese karakters

Shaanxi (Chinees: 陕西, Pinyin: Shǎnxī, luister (hulp·inligting)) is 'n provinsie in die sentraal-noorde van die Volksrepubliek China. Dit is amptelik deel van Noordwes-China en grens aan die provinsievlak afdelings van Shanxi (NO, O), Henan (O), Hubei (SO), Chongqing (S), Sichuan (SW), Gansu (W), Ningxia (NW) en Binne-Mongolië (N). Shaanxi beslaan 'n gebied van meer as 205 000 km2 met ongeveer 37 miljoen mense, die 16de hoogste in China. Xi'an – wat die terreine van die voormalige Chinese hoofstede Fenghao en Chang'an insluit – is die provinsiale hoofstad sowel as die grootste stad in Noordwes-China[3] en ook een van die oudste stede in China en die oudste van die Vier Groot Antieke Hoofstede, synde die hoofstad vir die Westelike Zhou, Westelike Han, Jin, Sui en Tang dinastieë. [4] Xianyang, wat as die hoofstad van die Qin-dinastie gedien het, is net noord oorkant die Wei-rivier. Die ander stede op prefektuurvlak waarin die provinsie verdeel is, is Ankang, Baoji, Hanzhong, Shangluo, Tongchuan, Weinan, Yan'an en Yulin.

Die provinsie is geografies in drie dele verdeel, naamlik Noord-, Sentraal- en Suidelike Shaanxi. Noord-Shaanxi (of "Shaanbei") maak die suidoostelike gedeelte van die Ordos-kom uit en bestaan hoofsaaklik uit die twee prefektuurstede Yulin en Yan'an op die noordelike Loess-plato, afgebaken van die Ordos-woestyn en die grasvelde van Binne-Mongolië se Ordos-stad deur die Ming Groot Muur. Sentraal-Shaanxi (of "Shaanzhong") is ook bekend as die Guanzhong-streek en bestaan uit die dreineringskom van die laer Wei-rivier oos van Mount Long en noord van die Qinlingberge, waar die meerderheid van Shaanxi se bevolking woon. Suidelike Shaanxi (of "Shaannan") bestaan uit die drie prefektuurstede aan die rand van die historiese Bashu-streek suid van die Qinlingberge en sluit die drie bergagtige stede Hanzhong, Ankang en Shangluo in.

Die oorgrote meerderheid van die bevolking van Shaanxi is Han-Chinees (>99%), met Hui, Mantsjoe en Mongole as die belangrikste etniese minderhede. Mandaryns Chinees is die hooftaal in Shaanxi, insluitend Zhongyuan Mandaryns en Suidwestelike Mandaryns dialekte; 'n ander verskeidenheid Chinese, Jin-Chinees, word ook in die naburige streke van Shanxi gepraat.

Shaanxi is China se 15de grootste ekonomie en is in die middelvlak onder China se administratiewe afdelings. Die fossielbrandstof- en hoëtegnologiesektore vorm die twee grootste nywerhede in die Shaanxi-provinsie. Die hoëtegnologiesektor sluit vliegtuig- en lugvaartnywerhede in en Shaanxi produseer meer as 50% van die R&D en vervaardigingstoerusting vir die land se binnelandse kommersiële lugvaartbedryf.[5]

Naam

[wysig | wysig bron]
Tale Uitsprake van
陝西 山西
Jin Chinees[6] cjy cjy
13de eeu Mandaryns[7] [ʃem si] [ʃan si]
Xi'aɲdialek[8] [ʂæ̃ ɕi] [sæ̃ ɕi]
Beijing Mandaryns [ʂan ɕi]

Die betekenis van die provinsie, "Shan se weste", kom na ongeveer 1000 vC toe die Hertoge van Shao en Zhou hul grense langs Shan-plato (陝塬, nou Zhanbian-plato) gemerk het.[9] In Chinese tik het die toponiem 陝 dikwels deurmekaar geraak met "vallei" 陜 (let wel: onderskei 㚒 en 夾).[10] Vereenvoudigde karakters het die twee saamgevoeg as 陕.[10]

Die alfabetweergawe van 陝西 en sy naburige provinsie 山西 is lastig in Beijing Mandaryns, wat beide uitspreek as [ʂan ɕi] slegs met 'n ander toon (weergegee as Shǎnxī en Shānxī in pinyin-transkripsie, 1958). Om verwarring te voorkom, erken die vasteland van China die Gwoyeu Romatzyh-transkripsie (1928) vir 陝, "Shaan".[11][12]

Nietemin word die vokale en konsonante van 陝 en 山 onderskei in die meer konserwatiewe Jin-Chinees-tale inheems aan die twee provinsies. Hierdie konserwatiewe fonologie word weerspieël op die historiese spelling van Shaanxi, "Shensi", wat in die 18de eeu aan die Europeërs bekend was.[13] "Shensi" is erken in die 1906 Chinese pos-romanisering. "Shensi" was steeds gewild tot 1987 toe die VRC pre-VRC-romanisering verbied het. [11]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ (en) "Doing Business in China – Survey". Ministry of Commerce of the People's Republic of China. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Mei 2014. Besoek op 5 Augustus 2013.
  2. ↑ (en) "Communiqué of the National Bureau of Statistics of People's Republic of China on Major Figures of the 2010 Population Census [1] (No. 2)". National Bureau of Statistics of China. 29 April 2011. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Julie 2013. Besoek op 4 Augustus 2013.
  3. ↑ 最新中国城市人口数量排名（根据2010年第六次人口普查）. www.elivecity.cn (in Chinese (China)). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Maart 2015. Besoek op 12 Junie 2019.
  4. ↑ "Xi'an – MSN Encarta". 28 Februarie 2008. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Februarie 2008. Besoek op 12 Junie 2019.
  5. ↑ "China Economy @ China Perspective". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Oktober 2011. Besoek op 25 Oktober 2011.
  6. ↑ 邢向东; 王兆富 (2014). 吴堡方言调查研究. 中华书局. pp. 40, 47, 52. Informant: 王兆富, born in 1948, 吴堡县寇家源镇东王家山村.
  7. ↑ 沈钟伟 (2015). 《蒙古字韻》集校. 商务印书馆. pp. 287, 295, 261. Locality: Yuan era North China circa 1269.
  8. ↑ 王军虎 (1996). 西安方言词典. 江苏教育出版社. pp. 151, 214, 27. Audio released as 王军虎 (1997). 侯精一 (red.). 西安话音档. 上海教育出版社. Informant: 杨绳信, born in 1932, Xi'an.
  9. ↑ 老愚 (27 Februarie 2014). "为何说《新华字典》切断了中华文化之根？". Financial Times Chinese edition. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Julie 2023. Besoek op 16 Julie 2023. Reprinted on 老愚 (2014). "《新华字典》切断了中华文化之根？". 读写月报(高中版) (5): 2–3.
  10. ↑ 10,0 10,1 "再说"陝"（陕）字". 崤函网. 1 Februarie 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Julie 2023. Besoek op 16 Julie 2023 – via 印象河南网.
  11. ↑ 11,0 11,1 官雪晖; 蒋子文 (7 Julie 2016). "陕西为什么拼作Shaanxi，而不是Shanxi". 澎湃新闻. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Mei 2022. Besoek op 12 Junie 2022.
  12. ↑ 崔明明 (2014). "中文罗马化书目记录编制研究". 图书馆研究 (3): 56. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Julie 2023. Besoek op 16 Julie 2023.
  13. ↑ Rathlefs, Ernst Ludewig (1748). Pastoris primarii zu Diepholz, Akridotheologie Oder historische und theologische Betrachtungen über die Heuschrekken, Volume 1 (in German). p. 38. der Landschaft Shensi{{cite book}}: AS1-onderhoud: onerkende taal (link)

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Licensed under CC BY-SA 3.0 | Source: https://af.wikipedia.org/wiki/Shaanxi
19 views |
↧ Download this article as ZWI file
Encyclosphere.org EncycloReader is supported by the EncyclosphereKSF