Slot (sluiting)

'n Slot is 'n meganisme waarmee 'n voorwerp toegesluit kan word. Slotte bestaan in vele soorte en groottes, en is al sedert die ou Egipte bekend. Die vernaamste doel van 'n slot is die beperking van toegang (meestal tot iets van waarde) tot slegs die persone wat beskik oor die korrekte gepaardgaande sleutel.

Nie net bewaarplekke van waardevolle voorwerpe (variërend van juweelkissies tot bankkluise), maar ook wonings, vervoermiddels en selfs boeke kan met spesiaal ontwerpte slotte toegesluit word.

Die behoefte aan slotte bestaan al sedert die mensheid die begrip "eiendom" ken. Die eerste kosbaarhede word nie toegesluit nie maar is begrawe in die grond of weggesteek in grotte of hol bome: 'n gewoonte wat nooit heeltemal verdwyn het nie. Daar word beweer dat die Akkadiërs in die 24ste eeu v.C. al 'n soort grendelslot in gebruik gehad het, omdat daar seëls uit die tyd bestaan waarop die god Shamash met 'n sleutelagtige voorwerp in die hand uitgebeeld word. Dit kon egter ook 'n staf wees. Daar word dus meer algemeen aanvaar dat eerste slot ongeveer 2000 v.C. in Oud Egipte uitgevind is.

Die slotte, waarvan beskrywings bewaar gebly het, word in Egipte gemaak om opslagplekke toe te sluit. Die hout sleutels was in vergelyking met hedendaagse eksemplare baie groot en is op die rug gedra. Die van hout gemaakte slotte werk ongeveer dieselfde as 'n modern stiftsilinderslot. Die oudste slot wat bewaar gebly is, is gevind in die ruïnes van Dur-Sharrukin, 'n vestingstad ongeveer 20 km ten noorde van Nineve in hedendaagse Irak.

In die Romeinse tyd word slotte van metaal gemaak, hoofsaaklik van brons ende bevolkingskonsentrasie in stede, waardeur die inwoners nie meer almal geken het nie, het die behoefte na afsluitbare ruimtes toegeneem. Slotte was in die eerste instansie sogenaamde valgrendelslotte: afgelei van die Egiptiese slotte, maar baie kleiner.

Die kleiner en dus baie ligtere sluitstifte (Engels: tumblers) val nie meer deur hul eie gewig in die slot nie, maar word deur 'n bladveer na onder gedruk. Die klein afmetings maak dat die slot nie net aan deure nie, maar ook in kaste, kiste en hangslotte gemonteer kon word. Omdat die slotte meestal van yster was, het min van hulle die verloop van tyd weerstaan. Die slotte in die Romeinse tyd was egter baie toegepaste uitvindings, met bewys die vele brons-sleutels wat uit hierdie tyd gevind is. Daarbenewens word opgemerk dat in 'n bepaalde periode die dra van 'n sleutel 'n statussimbool was, en dat daar daarom ook sleutels gemaak is om uitsluitlik as versiering te dien.

Later ontwikkel die Romeine slotte waarby die sleutel in die rondte gedraai word: hierdie tipe slot sou tot die einde van die 18e eeu feitlik onveranderd in gebruik bly en word tot op hede nog steeds gebruik. Die eenvoudigste slotte was die regte- en bontebaardslotte: dié had 'n sleutelgat met 'n bepaalde vorm, waarin slegs 'n sleutel met dieselfde vorm inpas. Hierdie slotte bied min beskerming teen kwaadwilliges met spesiale gereedskappe soos hake en lopers. Daarom het die Romeine later slotte met inwendige beveiligings uitgedink.

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Slot (sluiting).

Hierdie artikel is ’n saadjie. Voel vry om Wikipedia te help deur dit uit te brei.