Thoth

Thoth
Thoth, in een van sy gedaantes met die kop van ’n ibis.
Soort god	Egipties
God van	Kennis, hiërogliewe en wysheid
Naam in hiërogliewe	OF
Kultussentrum	Hermopolis
Simbool	Maanskyf, papirusrol
Ouers	Geen (selfgeskep), soms Ra of Horus en Hathor
Metgesel	Sesjat, Maät, Bastet of Hathor
Portaal    Antieke Egipte

Thoth was in die Egiptiese mitologie ’n god wat baie belangrike rolle vervul het, soos die onderhoud van die heelal, en hy het saam met Maät langs die songod, Ra, se boot gestaan.^[1] Hy is later verbind met towerkrag, skrif, die ontwikkeling van wetenskap^[2] en die oordeling van die afgestorwenes.^[3]

In kuns is hy dikwels uitgebeeld as ’n man met die kop van ’n ibis of bobbejaan, diere wat vir hom heilig was. Sy vroulike eweknie was Sesjat; soms was sy ook sy vrou, en ander kere Maät.^[4]

Thoth se hooftempel was in die stad Chmoen,^[5] wat later Hermopolis Magna genoem is.^[6] Hy het ook in verskeie ander stede tempels gehad.

Thoth is op baie maniere uitgebeeld na gelang van die tydperk en die aspek waarop die kunstenaar wou klem lê. Hy is meestal uitgebeeld as ’n man met die kop van ’n ibis^[7] en ’n maanskyf. Soms het hy die kroon van die verenigde Egipte gedra.

Soms was hy ’n bobbejaan met die gesig van ’n hond, of ’n man met die kop van ’n bobbejaan.

Thoth het ook baie rolle in die mitologie gehad. Hy was ’n tussenganger, veral tussen die goeie en die bose; hy het seker gemaak nie een het ’n groot oorwinning oor die ander nie.^[8] Verder was hy ’n skriba van die gode,^[9] en hy het soms die eer gekry daarvoor dat hy die Egiptiese hiërogliewe en alfabette ontdek het.^[10] In die onderwêreld het hy verskyn as die aap Aän, die god van ewewig, wat gehelp het in die "weeg van die hart"-seremonie.^[11]

Die antieke Egiptenare het geglo Thoth het homself geskep.^[7] Hy was die meester van beide die fisieke en die morele wette, en daarvoor het hy maät (orde) gebruik.^[12] Daar is geglo hy het die berekenings gedoen vir die vestiging van die hemele, sterre, aarde^[13] en alles daarin.^[12] Hy het ook die beweging van die hemelliggame bepaal.^[14] Sy mag was onbeperk in die Doeat (onderwêreld) en amper so groot soos dié van Ra en Osiris.^[7]

Hy is beskou as die skrywer van alle wetenskaplike, godsdiens-, filosofie- en towerwerke.^[15] Hy het glo ook die sterrekunde, astrologie, numerologie, wiskunde en landmeting uitgevind, asook medisyne, botanie, teologie, beskaafde regering, lees, skryf en openbare rede. Daar is geglo hy was die ware skrywer van alle menslike en goddelike werke.^[10]

Thoth het ’n belangrike rol gespeel in baie Egiptiese mites. As ’n tussenganger was hy betrokke by drie groot gevegte van die gode uit verskillende tydperke: tussen Ra en Apep, tussen Heroe-Bechoetet en Set, en tussen Horus, die seun van Osiris, en Set, Osiris se broer wat hom vermoor en sy bewind oorgeneem het. In elk van die gevalle het die eersgenoemde god orde verteenwoordig en laasgenoemde god chaos. As die een god ernstig beseer is, het Thoth hom geheel om te voorkom dat die ander god ’n algehele oorwinning behaal.

Hy het ook ’n groot rol gespeel in die Osiris-mite: hy het vir Isis die towerspreuk gegee om Osiris weer lewend te maak nadat sy die stukke van sy liggaam opgetel het. So kon Osiris vir Isis ’n seun, Horus, gee. Toe Horus verslaan word, het Thoth ook die towerkrag verskaf om hom weer lewend te maak.

Volgens mites het hy ook die kalender met 365 dae geskep. Die jaar was oorspronklik net 360 dae lank en die godin Noet was onvrugbaar op dié dae en dus nie in staat om kinders te hê nie. Thoth het met die maan gedobbel vir ¹⁄₇₂ste van sy lig (³⁶⁰⁄₇₂ = 5), of 5 dae, en het gewen. In dié vyf dae was Noet vrugbaar en so het sy die lewe geskenk aan Cheroe-oer (Horus die Ouere), Osiris, Set, Isis en Nephthys.

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Thoth.
• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia