Veldslag van Thermopylai

Slag van Thermopylai
Deel van die Grieks-Persiese oorloë
Die vlakte van Thermopylai vandag
Datum 11 Augustus 480 v.C. Ligging Thermopylai, Griekeland Resultaat Persiese oorwinning
Strydende partye
Griekse stadstate	Persiese Ryk
Bevelvoerders
Themistokles Leonidas I (†) Demophilus (†)	Ahasveros Mardonius Hydarnes
Sterkte
5 200+ (Herodotos) 7 400+ (Diodorus) 11 200 (Pausanias)	2 600 000 (Herodotos) ~800 000 (Ctesias)
Ongevalle
1 000-4 000 (Herodotos)	20 000 (Herodotos)

Die Veldslag van Thermopylai was 'n veldslag wat in 480 v.C. plaasgevind het tussen die alliansie van Griekse stadstate aan die een kant en die Perse onder leiding van Xerxes I. Daar bestaan heelwat omstredenheid oor die grootte van die slag en Griekse bewerings oor die grootte van die Persiese magte is waarskynlik heelwat oordrewe.

Na die nederlaag van Darius I tydens die Slag van Maraton, het sy seun en opvolger, Xerxes, 'n aantal jare benut om sy leër weer op sterkte te bring, sodat hy die oorlog met die Grieke kon voortsit. In 484 v.C. het Xerxes met sy leër met hulle skepe die Hellespont oorgesteek.

Die Griekse stadstate het hul magte versamel onder leiding van die Spartane, wie se soldate as die bes opgeleide soldate ter wêreld van daardie tydperk beskou is. Op grond van godsdienstige en politieke oorwegings kon die Griekse leër nie op sy volle sterkte reken nie. Leonidas het die uitkoms van die slag voorsien en het daarom 300 hopliete gekies op voorwaarde dat hierdie manne seuns gehad het wat oud genoeg was om hulle verantwoordelikhede teenoor hulle families by hulle vaders oor te neem. Die Griekse leër het in totaliteit uit ongeveer 4000 man bestaan. Volgens Herodotus het Xerxes meer as 3 miljoen man gehad. Dit was natuurlik 'n oordrewe getal maar die feit bly staan dat die Grieke by verre in die minderheid was.

Leonidas het 'n nou pas in die berge by Thermopylai gekies om die Perse se opmars te stuit. Op daardie tydstip was die pas so nou dat slegs twee strydwaens met moeite langs mekaar deur die pas kon ry. Aan die een kant van die pas was 'n styl berghelling en aan die ander kant 'n styl krans.

Xerxes wat nie kon glo dat so min soldate sy leër kom teenstaan het nie, het die Grieke vier dae tyd gegun om te ontruim. Toe sy leër begin rusteloos raak, het hy die bevel gegee om aan te val. Die Grieke het hulself in 'n falanks georganiseer wat bykans ondeurdringbaar was. As gevolg van die aard van die terrein kon die Grieke se flanke nie aangeval word nie en sodoende is die Perse se voordeel van 'n groot oormag ongedaan gemaak.

Die goed opgeleide Grieke het verwoesting gesaai onder die Perse wat nie daarin kon slaag om deur die Griekse geledere te breek nie. Hierdie eerste fase van die slag het twee dae lank geduur. Op hierdie tydstip het die Griek, Ephialtes, sy makkers verraai en na die Perse oorgeloop. Hy vertel hulle toe van 'n ander bergpas wat slegs deur 'n 1000 man uit Fokis beman is. Die Perse stuur toe 'n deel van hulle mag deur die ander pas en behaal sodoende 'n eenvoudige oorwinning.

Toe Leonidas die gebeure waarneem het hy besef dat die slag verlore was. Hy het almal huis toe gestuur behalwe vir die 300 hopliete uit Sparta. 'n Groep van 600 man uit Thespiae onder leiding van Demophilus het egter geweier om aan die bevel gehoor te gee. Die slag wat daarop gevolg het was baie heftig en die Grieke het tydens die fel gevegte daarin geslaag om twee van Xerxes se broers te dood. Leonidas het egter uiteindelik saam met al sy manskappe gesneuwel.

Toe die Perse die lyk van Leonidas vind het Xerxes uit woede oor sy swaar verliese die lyk onthoof en gekruisig. Dit was nie die gewone gebruik by die Perse nie, wat gewoonlik hul vyande wat dapper geveg het met respek behandel het, soos in die geval van Pytheas wat by Skyros gevange geneem is.^[1] Xerxes was bekend vir sy woede uitbarstings en het byvoorbeeld met die oorsteek van die Hellespont die water geskel omdat dit hom nie wou gehoorsaam nie.^[2]

Die militêre betekenis van Thermopylai was beperk; maar Thermopylai het egter by westerse geskiedskrywers die status verkry as 'n goeie voorbeeld van 'n heldhaftige neerlaag. Dit was egter nie 'n keerpunt in die oorlog nie en dit kon ook nie voorkom dat Athene deur die Perse geplunder is nie. Dit het egter die bevolking genoeg tyd gegun om na die naburige eiland Salamis te vlug, waar daar 'n kort tydjie later die beslissende seeslag sou plaasvind.

Na die oorlog, toe die Perse verslaan en verdryf is, het die Grieke hul dodes versamel en op die heuwel begrawe. Daar is 'n gedenksteen opgerig ter herdenking van Leonidas. Veertig jaar na die slag is Leonidas se liggaam van Thermopylai na Sparta geneem, waar hy met militêre eer begrawe is.

In 2007 word die verhaal van Leonidas en sy 300 Spartane deur Zack Snyder verfilm. Die film getiteld 300 is gebaseer op 'n prentverhaal deur Frank Miller.

Vertaal vanaf die ooreenstemmende Nederlandse artikel oor die Veldslag.

• Foto's Geargiveer 15 Oktober 2007 op Wayback Machine