William Robertson

Dr. William Robertson (13 Julie 1805 in Skotland - 24 November 1876 in Kaapstad) was 'n Skotse predikant van die Nederduitse Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika en een van die vroegste kerkleiers. Die dorp Robertson is na hom genoem.

Robertson kom op 17-jarige ouderdom in 1822 saam met ds. Andrew Murray sr. na Suid-Afrika en word onderwyser op Graaff-Reinet, waar Murray leraar geword het en sou bly tot 1866. Vyf jaar later keer hy na Europa terug om in Aberdeen en Utrecht in die teologie te studeer. So bemind was hy by die inwoners van die dorp dat hulle hom 'n goue horlosie present gegee het. In 1831 keer hy na Suid-Afrika terug en word agtereenvolgens leraar van Clanwilliam, Swellendam en uiteindelik Kaapstad.

Hy was die eerste leraar van die NG gemeente Clanwilliam en is op 26 Februarie 1832 bevestig. Volgens oorlewering was hy saggeaard en baie geduldig. Hy het goed met die lidmate oor die weg gekom omdat hy 'n ewewigtige persoonlikheid gehad het. Sy mensekennis was na alle waarskynlikheid die gevolg van sy vroeëre amp as onderwyser. Hoewel die gemeente gestrek het tot teen aan die Oranjerivier (sowat 500 km met die kus langs), die paaie so sleg en die vervoergeriewe so eenvoudig was, het hy alles in sy vermoë gedoen om selfs die mees afgeleë lidmate te besoek, aan te neem, te bemoedig en te versterk tot volharding en getrouheid aan die kerk en geloof.^[1]

Hy het die Hollandse taal eers as volwassene geleer, maar was 'n groot voorstander daarvan, ondanks die feit dat goewerneur lord Charles Somerset hom en die ander predikante juis na Suid-Afrika laat kom het om die Afrikaans-Hollandse lidmate te help verengels. Sy verontwaardiging het by meer as een geleentheid ontvlam as iemand byvoorbeeld, veral 'n dame van Hollandse afkoms, uit die hoogte sou sê: "I don't speak Dutch."^[2] Hy het hom dan ook volkome vereenselwig met die mense van Afrikaans-Nederlandse afkoms onder wie hy gewerk het.

Robertson het oor goeie organisasievermoë beskik. Hy het reeds tydens sy eerste kerkraadsvergadering gereël hoe katkisante getoets moet word en by 'n latere geleentheid ook die kerkkantoor en -boekhouding herorganiseer. Hy het aanddienste in die gemeente, wat op 17 Oktober 1826 gestig is, ingestel. Hy het ver gereis om huisbesoek te bring, onder meer die eerste huisbesoeke aan die Berg- en Langvleiwyk, maar ook aan Troe-Troe (die latere Vanrhynsdorp), Hantam (waar Calvinia later afgestig het), Olifantsrivier, Onder-Roggeveld en Bokkeveld. Tydens sy tweede jaar het hy na die wyke Kamiesberg en Hardeveld gereis.

Tydens Robertson se dienstermyn is die eerste pastorie gebou. Die staat het die perseel geskenk, maar die hele gemeente het bygedra tot die oprigting van die kerk se blywende eiendom.

Op 7 Oktober 1833 kry die kerkraad 'n skrywe van die goewerneur, sir Galbraith Lowry Cole, dat dit hom behaag het om hulle leraar na Swellendam te verplaas en dat die weleerw. heer E.F.H. de Roubaix as sy opvolger benoem is. Op 11 Desember 1833 lewer die beminde en gewaardeerde ds. William Robertson sy afskeidspreek na aanleiding van Handelinge 20:26. Reeds by die namiddagdiens lewer ds. E.F.H. de Roubaix sy intreerede na aanleiding van 2 Timoteus 1:10^[3]

Robertson is in 1842 en weer in 1852 deur die Sinode van die Kaapse Kerk tot moderator verkies. Hy is tot skriba van die Sinode verkies in 1862, 1867 en 1873. In 1848 onderneem hy 'n lang reis saam met ds. Philip Eduard Faure na die Transvaal en Vrystaat.

Tydens die golf van herlewing in die Nederduitse Gereformeerde Kerk in 1860 is 'n konferensie op 18 en 19 April 1860 op Worcester gehou waartydens ds. Robertson afgevaardig is om sendelinge in die buiteland (Skotland en Holland) te gaan werf. Hy het tydens die konferensie 'n referaat gelewer oor "Herlevingen" en daar is inligting verstrek oor "Revivals" in die Verenigde State van Amerika. Dit het tot die begin van die kerk se sending werk buite die grense van die Kaapprovinsie aanleiding gegee.

Hy dien van 1862 tot 1876 as skriba van die Sinode.

Die gemeente Clanwilliam se kerkraad besluit op 3 Julie 1876 om "het jubelfeest te vieren op 16 September ... en ook dan het Nachtmaal". Ds. Robertson het spesiaal daarheen gereis om die geleentheid mee te maak.

Hy sterf twee maande later, in November 1876 in Kaapstad.

• Kotzé, dr. D.A., "Van Roodezand tot Gariep: Die 150-jarige bestaan van die N.G. gemeente Clanwilliam, 1826-1976", Uitgewer: Skrywer, Kaapstad.
• Albertyn, dr. C.F., "Afrikaanse Kinderensiklopedie", Nasionale Boekhandel Beperk, Kaapstad, 1972.
• Hofmeyr, George (hoofred.), "NG Kerk 350", Lux Verbi.BM, Wellington, 2002.