Wing Chun

Wing Chun (Tradisionele Chinees: 詠春, Vereenvoudigde Chinees: 咏春; Afrikaans: Ewige lente) is 'n (suid-)Chinese vegkunsstyl (in die Weste gewoonlik onder Kung Fu bekend).

Die naam van die vegkuns stam uit Kantonees en daar is geen duidelike Romanisering van die begrip nie. As gevolg van handelsregtelike oorwegings en die begeerte van skole om hulself van mekaar te onderskei, is daar talryke skryfwyses in gebruik, soos byvoorbeeld Wing Tsun (W.T.), Ving Tsun (V.T.), Wing Tzun, Wing Chung, Wing Shun, Wing Tsung, Wyng Tjun, Ving Chun (VC), maar ook heeltemaal andere name soos byvoorbeeld Taonamics.

In Pinyin, die amptelike toegepaste Romaniseringsisteem vir Hoogsjinese Mandaryn, word die skriftekens as Yǒng chūn omgeskakel.

Oor die ontstaansgeskiedenis van Wing Chun bestaan daar verskeie oorvertellings. Hoeveel werklike feite in hierdie stories bevat word, kan op grond van gebrekkige wetenskaplike bewyse nie veel verder ondersoek word nie. Die styl het oor honderde jare ontwikkel en het blykbaar sy wortels in die beroemde Shaolin-klooster. Daarbenewens word van 'n suidelike Shaolin-klooster berig wat, anders as die huidige noordelike Shaolin-klooster, nie meer bestaan nie.

In die mees uitgebreide weergawe van die onstaansverhale word vertel dat die non Ng Mui probeer het om 'n vegsisteem vir liggaamlike ondergeskiktes, wat nie met die kragtige monnikse Shaolin-vegkuns kon meeding nie, te ontwikkel. Haar kennis dra sy weer oor aan 'n meisie wat haarself teen 'n bedreigende plaaslike vegter moes verdedig. Hierdie meisie se naam was Yim Wing-chung (Yim „geheim“, Wing „preis“, Chun „lente“).

'n Andere weergawe van die ontstaansverhale vertel dat 'n groep baie goeie vegters van ou China in 'n klooster in die Saal van die "Ewige Lente" (Weng Chung Tong) mekaar ontmoet het en daar tesame die styl ontwikkel het.

Gemeet aan oorvertellings gedurende die Qing-dinastie (1662-1722) was die Shaolinmonnike op grond van hule vegkuns so beroemd dat die destydse keiser Kangzi besorgd was oor sy mag en besluit het om die monnike dood te maak en die (suidelike-) Shaolinklooster te vernietig. Sy probeerslag het gefaal as gevolg van die sterk weerstand wat die monnike gebied het. Die beampte Chan Man-wai wou vir homself 'n naam skep en smee daarmee 'n plan, waarvolgens hy met Ma Ning-yee saamsweer om die klooster van binne af aan die brand te steek. Daarby verloor die meeste kloosterlinge hul lewe. Die boeddhistiese meesteres Ng Mui, die kloostersabt meester Chi Sim met die meeste leerlinge, meester Pak Mei, meester Fung To-tak en meester Miu Hin kom wel lewendig daaruit. Hulle was die leiers van die vyf Shaolin style en word die "vyf oues" genoem.

Die egtheid van hierdie oorvertelling is omstrede, Kangzi was eerder 'n ondersteuner, ten minste van die Noordelike Shaolin klooster, soos die kalligrafie bo een van die ingange nogtans getuig.

Na die verwoesting van die klooster, skei die oorlewendes van mekaar om die Mantsjoe-regering makliker te ontkom. Meester Chi Sim neem 'n alias in gebruik as kok op 'n 'rooi boot'. So word 'n vervoerskip van 'n operageselskap gekenteken, wat gewoonlik met rooi kleure geverf en met bont vlae uitgerus was. Die non Ng Mui daarenteen, laat haarself in die Wit-Kraan-Tempel teen die Tai-Leung-Berg neer, waar sy haar aan die vegkuns kon wy.

Aan die markplein van 'n nabygeleë dorp, het Ng Mui 'n jong meisie, genaamd Yim Wing-chun en haar vader Yim Lee wat daar Tofu verkoop, leer ken. Beide het uit haar tuiste in die provinsie Kwantung gevlug, aangesien Yim Lee in 'n regsaak gewikkel was (blykbaar onskuldig), wat hom sy lewe kon kos. As leerder by die Shaolin-Klooster het hy enkele vegtegnieke geleer en gesorg vir geregtigheid in sy buurt. Die moeilikhede wat vir hom as gevolg daarvan ontstaan het, het hom gedwing om te vlug en aan die Tai-Leung-Berg te vestig. Volgens legende het die vegkuns sy naam aan die meise Yim Wing-chung te danke.

Die tienerjarige Yim Wing-chun vang die oog van 'n berugte plaaslike vegter genaamd Wong, en hy vra haar mettertyd om haar hand. Sy was egter as klein kind al aan Leung Bok-chau, 'n soutverkoper uit Fujian, belowe. Wong stuur 'n boodskap, stel Yim Wing-chun 'n minimum tydperk en dreig om geweld aan te wend, indien sy haar teen hom verset. Vader en dogter lewe van nou af met groot sorge, aangesien niemand in die dorp teen Wong, 'n vegkunstenaar en lid van 'n geheime organisasie, opgewasse was nie.

Ng Mui kon as reëlmatige kliënt van Yim Lee sien dat hulle altwee baie hartseer was. Uiteindelik vertel Yim Lee haar oor Wong. Ng Mui besluit om vir Yim Wing-chun te help, maar nie deur self die booswig te straf nie, aangesien sy nie haar werklike identiteit wou verklap nie en dat 'n geveg tussen haar, 'n Shaolin-klooster meesterin, en 'n dorpsboelie, onregverdig en eerloos sou wees. Daarom leer sy eerder vir Yim haar nuwe vegkuns. Na net drie jaar se privaatonderrig het sy hierdie nuwe vegkuns bemeester. Ng Mui stuur haar vir opleiding na die Wit-Kraan-Tempel terug, na haar vader. Dadelik word Yim weer deur Wong bedreig, tog hierdie keer is sy bereid om hom aan te vat. Die skurk was van sy oorwinning seker, maar het hom misgis, en is deur Yim teen die grond geslaan.

Nadat Yim Wing-chun vir Wong oorwin het, het sy met haar opleiding aan gegaan. Toe Ng Mui besluit om verder te reis, vermaan sy vir Yim, om 'n waardige opvolger te vind en slegs die beste leerlinge te onderrig. Hierdie vermaning is ook deur die volgende generasie nagevolg.

Die meeste huidige Westerse bekende Wing Chun variante kom van die vegkunstenaar Yip Man (1893–1972). Hy het in die loop van sy lewe in Hong Kong talryke leerlinge gehad (onder andere Bruce Lee). Toe Yip Man sterf, sonder om 'n navolger te benoem, begin 'n stryd om sy opvolging.

Yip Man het Wing Chun nie net van slegs een meester geleer nie, maar wel twee. Die een leraar was 'n geldwisselaar (Chan Wah-shun), die ander was Leung Bik, seun van die legendariese Leung Jan, een van die bekendste kruiedokters en aptekers uit Foshan in die Guangdong provinsie. Hierdie geskiedenis is egter omstrede en Leung Bik was aan die leerlinge van Yip Man self onbekend.

Op grond van die volgende karaktereienskappe geld Wing Chun as die styl van meesters op hul oudag. Hiermee kon hulle nog met jonger, sterker en gesonder vegters meeding.

'n Besonderse karaktereienskap van Wing Chun is die denke gekoppel aan die beginsels daarvan, wat as instruksies beskou kan word. Hierdie beginsels is bewustelik in die refleksiewe bevelsvorm geformuleer, sodat wat gedoen moet word duidelik gedefinieër is. 'n Onderskeidende voordeel is die algemeenheid, die algemene geldigheid en die oordraagbaarheid van die beginsels. As 'n leerling hom hou by die beginsels, behou hy homself ook in volkome onbekende situasies korrek en maak byvoorbeeld gewoonlik geen ernstige foute nie.

Bogenoemde beginsels stel 'n goeie keuse voor, soos hulle in die onderskeie Wing Chun style voorkom. Die beginsels kan soms veel van styl tot styl varieër.

In Wing Tsun en sy afgeleides leer mens byvoorbeeld die volgende beginsels:

Die kragbeginsels:

1. Bevry jouself van jou eie krag.
2. Bevry jouself van die krag van jou teenstander.
3. Benut die krag van die teenstander.
4. Voeg jou eie krag daartoe by.

Die vegbeginsels:

1. As die weg vry is, val aan.
2. As jy kontak maak, behou dit.
3. As die opponent se krag te veel is, gee toe.
4. As die opponent terugtrek, volg.

Hierde is slegs 'n paar voorbeelde van sogenaamde Kuen Kuits.

In Wing Chun word alle tegnieke so aangewend om die maksimum effek daaruit te verkry. Die bewegings is meestal kort en reguit, asook langs 'n reguit lyn. As 'n reël word nie starre spierkrag nie, maar wel die elastisiteit van die mens se bewegingsapparatus benut. Dit geskied deur 'n komnbinasie vanuit gewigsverskuiwing (treë-tegnieke) en spontane vinnige strekbewegings (sweep effek) met 'n relatiewe klein aandeel spierkrag.

'n Tipiese element van einige Wing-Chun styl iѕ die kettinghoue ('chain punching'). 'n Geoefende Wing-Chun vegter kan daarmee ongeveer agt tot tien houe per sekonde uitvoer. Daarenteen kom die verskillende tegnieke eers in hul kombinasie met mekaar tot volle werking, waarby dit laastens onbelangrik is of die vuis of plathand gebruik word.

Die krag van die opponent word deur treë-tegnieke en gewigsveranderings geneutraliseer en teen hom toegepas.

Die aanval is die verdediging. 'n Slag van die opponent word so byvoorbeeld deur 'n teenslag afgeweer.

Die styl word verder deur sy skop-tegnieke gekaraktiseer wat baie min basiese skoppe bevat en in die algemeen net van onder tot by die heupe beperk is. Doelwitte in hierdie skoppe is gewoonlik die knieë, die maermerries en die laer liggaamsdele van die opponent.

Wing Chun was oorspronklik 'n styl sonder enige wapens.

In die latere 17de eeu ontwikkel Wong Wah-bo (Leerling van Leung Bok-chow, die man van Yim Wing-chun) en Leung Yee Tai (Leerling van die Shaolin-monnik Chi Si) twee wapenvorme.

• Langstok (Luk Dim Boon Kwun) en
• Kortswaard (Baat Jam Do / Dao)

Die oefeninge en vorme word volgens die ideale van Wing Chun aangepas.

Historiese dokumente hierhoor bestaan egter nie meer nie.

By 'n Wing Chun vegter is dit nie van belang watter styl die aggressor het nie. 'n Straatvegter met geen erkenbare vegstyl, en wat moontlik sy eie styl ontwikkel het, kan potensieel een van die gevaarlikste opponente wees. Daarom leer die vegter in Wing Chun om homself só voor die aanvaller te posisioneer dat hy gereed is vir enige moontlike aanvalsvariante: Mens probeer om sover moontlik vroeg met die aanvaller kontak te maak, en dan te bly kleef. In die Chi Sao gevoelsitiwiteitsoefeninge, leer die vegter om die krag en bewegings van die aanvaller aan te voel en dan ooreenkomstig daarop te reageer. Die doel is om aanvalle so min as moontlik opties te herken, en eerder takties te bly. Daarbenewens volg dit die reëls van veg- en kragbeginsels (sien bo).

Die onderrig in Wing Chun word deur makkeroefeninge gedomineer, waar jou oefenmaat erkende gevegsbewegingspatrone herhaal, of dit vind plaas met 'n houtpop oefenstel (die sogenaamde 'wooden dummy' of 'Muk Yan Yong'). Afhangende van die ervaring van die Wing Chun vegter varieër daarby die spoed, intensiteit asook die kompleksiteit van oefeninge tot en met vrygevegte. Die doel van hierdie oefeninge is dat die leerder deur langsame en herhaalde bewegings bepaalde bewegingspatrone inoefen sodat dit later in 'n ernstige geval onbewus aangewend kan word. Wing Chun lê onder meer klem op die sogenaamde Chi Sao gevoelsoefeninge, wat dit moontlik maak om op bepaalde kontakte en impulse van 'n oefenvennoot of opponent baie vinnig te kan reageer. Alhoewel die basiese Wing Chung beginsels vinnig aangeleer kan word, benodig hierdie gevoelsoefeninge jarelange toewyding voordat hulle sinvol in 'n geveg aangewend kan word. Die beweerde snelle aanleerbaarheid van die sisteem is dus slegs voorwaardelik korrek.

Die eerste grondbeginsels van Wing Chun word in die vorme geleer en ingeoefen. Die vorme is vasgestelde reekse van tegnieke, wat elke leerling alleen uitvoer. Die vorme in die Chinesiese vegkunste stem ongeveer ooreen met die wat in die Japanesiese vegkunste as Katas bekend staan. Die volgorde en aantal bewegings, in die vorm van die verskeie Wing Chun style verskil soms veel van mekaar.

Die bekendste vorme is:

1. Siu Nim Tao / Siu Lim Tao ("Die klein idee vorm"): Dit isoleer die mees basiese arm- en handtegnieke en word in eenvoudige kombinasies ingeoefen. Beentegnieke kom nie in hierdie vorm voor nie en 'n stabiele staanhouding word deurgaans benut. 'n Belangrike aspek van hierdie vorm is die verhouding van 'n spesifieke liggaamshouding met die spanning en ontspanning van sekere spiere.
2. Chum Kiu / Cham Kiu ("Soekende arme" / "Om 'n brug te bou"): 'n Basistegniek met die eerste voet- en skoptegnieke. Hier word verskeie tegnieke in kombinasies ingeoefen met die samespel van beide arms, been- en staptegnieke.
3. Bju Tse / Biu Tze ("Strekkende vingers"): Soms as nood aanvalsvorm aangedui, aangesien die tegnieke wat hier aangeleer word aangewend kan word om ongunstige vegsposisies in meer belowendes om te skakel.
4. Mok Jan Chong / Mok Jan Jong ("Houtpop"): Dien as plaasvervanger vir 'n oefenvennoot en vir intensiteit geöriënteerde oefening. Bewegings word hier ingeoefen en foute uitgeskakel.
5. Luk Dim Bun Guan / Luk Dim Ban Kwun ("Langstok"): Die sin hiervan is onder andere om die heupe te stabiliseer en harde vuishoue te maak.
6. Pa Cham Dao / Bart Cham Dao ("Dubbelkortswaard", "Dubbelmesse" of "Skoenlappermesse")

In die ontwikkelingsgeskiedenis van Wing Chun het baie leerline nuwe ontwikkelinge en veranderinge tot die Wing Chun styl bygevoeg. In die verskeie variante van Wing Chun bestaan daar onderskeie variante van die basiese vorms. Hierdie verskille weerspieël natuurlik verskillende interpretasies en begrippe van die basiese Wing Chun tegnieke en hul beginsels.

Ook deesdae word nog verdere veranderinge aan die onderskeie style ingevoer, soos wat van 'n lewendige vegkuns verwag kan word. Kenners kan aan sekere details erken by watter skool iemand Wing Chun aangeleer het.

'n Essensiële bestanddeel van Wing Chun is die sogenaamde Chi Sao ("Klewende hande") tegniek. Chi Sao beoefen eerstenѕ die vegter se gevoelsreflekse en daarna sy standvastigheid, balans en die handhawing van 'n gepaste afstand teenoor die opponent. Sensitiewe gevoelsreflekse stel die vegter in staat om gapings in die opponent se verdediging op te spoor waardeur ook die aktiewe provokasie van foute deur die opponent moontlik gemaak kan word. Chi Sao is egter nie 'n onafhanklike gevegstegniek wat in 'n ope geveg toegepas kan word nie, maar eerder 'n hulpmiddel tydens oefening. Die uniekheid aan Chi Sao is dat die leerder wegbeweeg van die stadige visuele reflekse en leer om eerder op taktiese, oftewel gevoelsreflekse staat te maak. Chi Sao moet dan ook op 'n nadere afstand beoefen word om fisiese, klewende kontak te kan behou, ook bekend as die lokvalafstand ("Trapping distance"), waar dit moeilik is om visueel op hoogte van die opponent se bewegings te bly. In hierdie oefentegniek word die kontak met die oppenent benut om sy bewegings deur die vinniger gevoelsintuig te kan erken, eerder as visueel.

• Robert Chu, Rene Ritchie o.a. Complete Wing Chun: The Definitive Guide to Wing Chun's History and Traditions. Boston: Tuttle Publishing, 1998 ISBN 0-8048-3141-6
• Birol Özden, VC-Ving Chun: Selbstschutz, Martial Arts, Kampfsport, Combat, Selbstverteidigung für Selbstsicherheit und Dynamic, Band 1: Lehrbuch für Einsteiger Köln: Ving Chun Verlag, 2004 ISBN 3-00-007489-9
• Birol Özden, Klassische chinesische Waffen, Selbstverteidigung mit Kurzstock und Gebrauchsgegenständen, Band 1: Lehrbuch für Einsteiger Köln: Ving Chun Verlag, 2004 ISBN 3-935951-01-9
• Leung Ting, Wing Tsun Kuen Hong Kong: Leung's Publications, 1978 ISBN 962-7284-01-7

• Wing Chun Magazine Geargiveer 15 Desember 2009 op Wayback Machine (Engels)
• Wing Chun Archives Geargiveer 12 November 2006 op Wayback Machine (Engels)
• The Wing Chun Archive (Engels)
• Wing Chun Kung Fu (Duits)

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Duitse Wikipedia vertaal.