Zoltán Kodály

Zoltán Kodály (Engelse uitspraak:ˈ|k|oʊ|d|aɪ; Hongaars: Kodály Zoltán, Hongaarse uitspraak: ˈkodaːj ˈzoltaːn; 16 Desember 1882 – 6 Maart 1967) was 'n Hongaarse komponis, etniese musikoloog, pedagoog, taalkundige, en filosoof. Hy is internasionaal bekend as die skepper van die Kodály-metode.

Hy was in Kecskemét, Hongarye gebore. Kodály het as kind die viool leer speel. In 1905 het hy afgeleë dorpies besoek om liedjies te versamel wat hy op fonografiese silinders opgeneem het. In 1906 het hy 'n verhandeling geskryf oor Hongaarse volksliedere getiteld "Strofiese Konstruksie in die Hongaarse volkslied". Dit was omtrent die tyd dat Kodály sy mede komponis en landgenoot Béla Bartók ontmoet het wat hy onder sy vlerk geneem het en bekendgestel het aan sommige van die metodes wat in die versameling van volksliedjies gebruik word. Die twee het vriende en voorstanders van mekaar se musiek geword.

Al hierdie werke^{[benodig toeligting]} toon groot oorspronklikheid van vorm en inhoud, en is 'n baie interessante vermenging van die gesofistikeerde bemeestering van die westerse Europese styl van musiek,^{[verwysing benodig]} insluitende klassiek -, laat-Romantiese - , impressionistiese - en modernistiese tradisies, en toon aan die ander kant 'n diepliggende kennis van, en respek teenoor die volksmusiek van Hongarye (insluitende die Hongaars-bewoonde areas van hedendaagse Slowakye en Roemenië, aangesien die areas deel was van die Hongarye). Deels as gevolg van die Groot Oorlog en die gevolglike wesenlike geopolitiese veranderings in die streek, en deels as gevolg van 'n natuurlike, ietwat bedeesde temperament in sy jeug, het Kodály tot 1923 geen beduidende openbare suksesse gehad nie. Dit was die jaar waarin een van sy bekendste stukke, Psalmus Hungaricus sy eerste opvoering gegee is tydens 'n konsert ten einde die vyftiende herdenking van die vereniging van Buda en Pest te herdenk. (Bartók se Danssuite het tydens dieselfde geleentheid sy eerste uitvoering ontvang.)

Kodály se eerste vrou was Emma Gruber (née Schlesinger, later Sándor), aan wie Ernő Dohnányi se Wals vir klavier vier-hande, Op. 3, en sy Variasies en Fuga op 'n tema deur E.G., Op. 4 (1897) gewy was.^[1] In November 1958 is Kodály se eerste vrou na 48 jaar van 'n besonders harmonieuse huwelik dood. In Desember 1959 is Kodály met Sarolta Péczely, sy negentienjarige student by die Franz Liszt Akademie van Musiek getroud, saam met wie hy tot sy dood in 1967 op die ouderdom van 84 jaar in Boedapest gelukkig saamgewoon het.^[2]

In 1966 het Kodály deur die VSA getoer en 'n spesiale lesing by Stanford-universiteit gegee, waar sommige van sy musiek in sy teenwoordigheid uitgevoer is.^[3]

Kodály was regdeur sy volwasse lewe geïnteresseerd in die uitdagings wat verskillende tipes musikale opvoeding gebied het. Hy het 'n groot aantal werke geskryf oor onderrigmetodes en ook baie musiek gekomponeer wat vir gebruik vir kinders bedoel was. Met ingang 1935 het hy saam met sy kollega Jenő Ádám (veertien jaar sy junior) 'n langtermynprojek van stapel gestuur om musiekonderrig in Hongarye se laer - en middelbare skole te hervorm. Die resultaat van sy werk was die publikasie van verskeie invloedryke boeke. Die Hongaarse musikale onderrigprogram wat in die 1940's ontwikkel is het die basis gevorm van wat later as die "Kodály-metode" bekend sou staan. Terwyl Kodály self nie 'n omvattende metode neergepen het nie, het hy wel 'n stel beginsels gevestig wat gevolg moes word in musikale opvoeding, en hierdie beginsels was wyd opgeneem deur pedagoë (veral in Hongarye, maar ook in baie ander lande) na die Tweede Wêreldoorlog. In die rolprent Close Encounters of the Third Kind word 'n sig-leerhulpmiddel wat aan die lede van 'n konferensie van ufoloë uitgedeel word na verwys as die "Kodály-metode" en bevat dit musikale note as hand-seine.

Die stad van Pécs het in 1976 ter ere van Kodály 'n vollengte bronsstandbeeld aangevra wat geleë is in Szent István-plein. Die werk staan ingevolge die wense van die beeldhouer met sy rug na die heilige Petrus en Paulus-katerdaal in Pécs, en staan voor 'n voormalige pretpark vir kinders, wie se musikale onderrig Kodály na aan die hart gelê het en vir wie dit die belangrikste aspek van sy lewe was. Hy word voorgestel as 'n brose ou man wat byna ongemerk tussen die bome loop.^[4]

Operas

• Háry János, Op. 15 (1926)
• Székelyfonó (Die Spinkamer) (1924–1932)

Orkestraal

• Idilliese Someraand (1906, hersien 1929)
• Háry János Suite (1926)
• Danse van Marosszék (1929; orkestrasie van die 1927 klavierstel)
• Danse van Galánta (1933)
• Variasies op 'n Hongaarse volksliedjie (Fölszállott a páva, 1939)
• Concerto vir Orkes (1940)
• Simfonie in memoriam Toscanini (1961)

Kamermusiek of instrumentaal

• Adagio vir Viool (ook vir Altviool of Tjello) en Klavier (1905)
• Intermezzo vir Stryktrio (1905)
• Strykkwartet No. 1 in C mineur, Op. 2 (1909)
• Tjellosonate, Op. 4 (1910)
• Duet vir Viool en Tjello, Op. 7 (1914)
• Sonate vir Solotjello, Op. 8 (1915)
• Strykkwartet No. 2, Op. 10 (1916–1918)
• Szerenád (Serenade) vir 2 Viole en Altviool, Op. 12 (1920)
• Marosszéki táncok (Danse van Marosszék, 1927)
• Orrel Prelude Pange lingua (1931)
• Organoeida ad missam lectam (Csendes mise, 1944)
• Epigrammak (1954)

Korale werke

• Este (Aand) (1904)
• Psalmus Hungaricus, Op. 13 (1923)
• Mátrai képek (Mátra-prente) Vir Koor a cappella (1931)
• Jézus és a kufárok (Jesus en die Handelaars) Vir Koor a cappella (1934)
• Ének Szent István királyhoz (Himne aan die heilige Stefaans) (1938)
• Te Deum vir Buda-kasteel (1936)
• Te Deum van Sándor Sík vir Koor a cappella (1961)
• Missa brevis vir Koor en Orrel (1942, georkestreer 1948)
• Laudes organi vir Koor en Orrel (1966)
• Adventi ének (Veni, veni, Emmanuel) vir Koor a cappella

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal.

• Breuer, János (1990) A Guide to Kodály. Boedapest: Corvina Books
• Eösze, László (met Micheál Houlahan en Philip Tacka), "Zoltán Kodály (1882–1967)". The New Grove Dictionary of Music and Musicians Volume 13. Red. Stanley Sadie. Londen: Macmillan-uitgewers, 2002. bls. 716–26
• Houlahan, Mícheál en Philip Tacka. Zoltán Kodály: A Guide to Research. (New York: Rutledge-uitgewers), 1998
• Houlahan, Mícheál en Philip Tacka. Kodály Today: A Cognitive Approach to Elementary Music Education Inspired by the Kodály Concept. (New York: Oxford University Press), 2008
• Folk Music of Hungary, New York: Praeger, 1971
• Lendvai, Ernő (1983) The Workshop of Bartók and Kodály. Boedapest: Editio Musica Budapest

• Die Amerikaanse Volksliedjie Versameling – Die Kodály Sentrum by Holy Names-universiteit
• Die Kodály Instituut, wat musikante volgens Kodály se praktyke onderrig Geargiveer 1 Februarie 2003 op Wayback Machine
• Internasionale Kodály-genootskap
• Die Organisasie van Amerikaanse Kodály Opvoeders
• Die Kodály Musiekopvoeding Instituut van Australië
• Die Britse Kodály Akademie (Geregistreerde Liefdadigheidsorganisasie)
• Zoltán Kodály by Find a Grave